تو را کشیش ها کشتند. آن ها که هم پیمانند و کمر به قتل خدا بسته اند

آه ای سرزمینم... خواستم در تو دانه نیک بکارم نشد

این چه بود است که بودنش نبودن است

همواره یکی از حسرت هایم ندیدن بی پدر و خانواده بود. باعثش در ابتدا بازخورد ها و در ادامه کارهای بعدی محمد مساوات بود تا اینکه چند وقتِ پیش نمایشنامه ی هر دو منتشر شد... حسرتم به جا بود. دو متنِ درجه یک که لطفِ بزرگی بود خواندنش و کارگردانیش که ذهنم بر عهده داشت. میشد تصور کرد که این سوژه و متن خلاقانه در اجرا چه شاهکاری بوده است (خصوصا بی پدر) و اما خبری که میخواستم. اجرای مجددِ بی پدر و خانواده. با شوق فراوان به تماشای ۲ اثرِ آقای نابغه نشستم.

خانواده حیرت انگیز است. لحظه ای پلک زدن مهیا نیست. هر چه که باید، رعایت شده برای انتقال حس و مفهوم. گریم، طراحی لباس، صحنه‌ و .... همه چیز اتحاد عجیبی دارند. توجه به جزییات در بالاترین حد ممکن است. حتی سوتِ آهنگینِ تغییرِ صحنه به یادم مانده. تکه‌کلام ها؛ تکرارِ حروف پدر، نه ی آهنگینِ مادر و... قطعات مهمی برای کلِ به یاد ماندنی است. در فعل؛ هیچ حرکتِ اضافی وجود ندارد. هر عملی بارِ معنایی خود را دارد و بازیگران به بهترین شکل، بدون اضافه کاری و خودنمایی به اجرایش گذاشتند.

کدام معنا؟ خانواده به تئاتری ترین زبانِ ممکن و به دور از سخنرانی های از مد افتاده ی شعارگونه از گم شدگی و گسست میگوید. از بیگانه شدن با ... دیدن ادامه ›› واقعیت ها. از حصاری که خانواده با باور های غلط و خیال پردازی ها دور خود میکشد و زندانی با اسم رمز جهل برای خود دست و پا میکند. خانواده از تنبیهِ کارِ نکرده، از شنای اجباری و از شعار های تو خالی میگوید. از نپذیرفتن واقعیت که در نهایت منجر به سقوط و تباهی میشود. مساوات همه ی این مفاهیم را هنرمندانه و هوشمندانه بیان میکند.

از بی پدر هم جدا باید گفت اما خانواده بر خلاف انتظارم و دلبستگیم به متن ها، از بی پدر عزیز تر بود و بالاتر ایستاد. خانواده سر راست تر، خوش انرژی تر و دلنشین تر است. بی پدر در متن قوی تر از اجرا بود. در نهایت اما هر دو اجرا تاثیر گذار، شگفت آور و جنون آمیزند. دو اجرایی که اگر ده سالِ دیگر مجدد به روی صحنه بروند، باز هم زنده، گویا و تکان دهنده اند. سالنِ یکِ مجموعه تئاتر لبخند این شب ها میزبانِ جنون است.

سه نمایشنامه از محمد مساوات

اسمِ نمایش کافی است برای انتخاب، محمد مساوات
اینجا خبری از جنونِ همیشگی متن هایش نیست اما قدرت نمایی در سبکِ دیگری است. سه نمایشنامه کوتاه و سر راست اما نه خالی از سوالی ادامه دار. اما نقطه قوتِ این نمایش بازی بازیگرانش است. هر سه بازیگر، اجرایی به یادماندنی دارند در بالاترین حدِ اثر گذاری. الهام شفیعی، آشوبِ درونش به صندلی ما رسیده بود. آذین نظری دو نقش خود را آنقدر دور از هم ایفا کرد که به دنبال نامِ بازیگرِ چهارم بودم! درجه یک... سجاد تابش، کارگردان موفق اثر، در اپیزود چمدان درخشان بود، غرور و دلبستگی توامان و آن لحظه ی انفجار را به بهترین شکلِ ممکن به یادگار گذاشت. در میان این سه متنِ کوتاه، چمدان به جانم نشست. یکی از زیباترین و عمیق ترین وداع هایی که در هنر های نمایشی دیده ام. ملموس‌ و به دور از کلیشه های همیشگی. چمدان، قصه ی امروزِ ماست؛ اگر باز شود غیراخلاقی است اگر بسته بماند بی سر انجام است. قصه ی مایی که مانوسیم به نداشتن و از دست دادن.

قرار است خیالی باشد شور انگیز. خیالی بکر و دست نرسیده. همچون خوابی که لحظه اش لذتبخش و وهم آلود است نه تکرار یا یادآوریش. قرار است خیالی باشد شیرین و عمیق. این گونه بود ورق الخیال. در میان خیل عظیم متون خارجی، چند نویسنده ایرانی میشناسید که توان خلق چنین دنیای تازه ای را داشته باشند؟ که نمایشنامه اش خواندنی باشد و تماشایی؟ محمد صادق گلچین عارفی بعد از خلق سیزیف که از ماندگار ترین اجراهایی است که دیده ام باز هم سراغ سوژه ای رفته است که بوی تازگی اش ایرانشهر را برداشته. این یک خطی را بخوانید و ببینید در کدام نمایش دیده اید: دوران صفوی است. زندانی بی زندانی که زندانبانانش دلتنگ و محروم از شکنجه اند و بعد از مدتی طولانی اسیری به دام می افتد. این سوژه ی چشم گیر در متن و اجرا هم یگانگی اش را حفظ کرده است. متنی با کلمات فارسی وزین و شخصیت هایی خالص. لالی که با آواز دیالوگ میگوید. به به. بوالعجبی که درشت است و از کلمات درشت خود کیف میکند. بوالهوسی که همان است که باید و منجمی که مرز خیال و واقعیت را بر هم میزند. کارگردانی اسماعیل گرجی که خود بازیگری است به غایت توانا بر اجرا افزوده که کم نکرده. صحنه همچون معرکه ایست برنا که بازیگرانش معرکه گردانند. بازیگرانی که همچون متن درجه یکند. هر کدام ۲ نقش دارند و در هر دو آنچنان موفق و بلند پروازند که زور متن را افزایش داده اند. خلاصه معجونی است شیرین و امتحان نشده همچون آرمان شهری که منجم تصویر میکند. ورقی است از کتابی خیال انگیز که دروغ است مثل ابد دوام خواندنِ منجم و راست و خالص است همچون آخرین حرف نمایش... آی...

با احترام به جناب کوشک جلالی و موسیو ابراهیم ماندگارش

این حجم از تشویق و تمجید برای اثری که در تمام اجزا با ارفاق "متوسط" به شمار می رود نگران کننده است. از آن جا که صاحبان آثار بر آن شوند که بدون وسواس و خلاقیت هم می توان به رضایت مخاطب رسید و رفته رفته سطح سلیقه ی علاقه مندان به تئاتر نزول پیدا کند.

روایت نوجوان امروز است. باهوش، آگاه به حقوق خود؛ آن که مظلوم واقع نمی شود. آن که تغییر جایگاه می دهد؛ از متهم به قاضی. با این ویژگی ها به مصاف محیط آموزشی مریض و خانواده ی طوفان زده
می رود. در نهایت شیدا پیروز این گفت و گو است. لبخند به لب در رفت و آمد است. شاید برای همراه کردن پدر/مدیر با خود. شاید مردد است در رفتن یا ماندن و شاید از سر وابستگی است .....

عباس جمالی درجه یک است. نویسنده خوب و بازیگر بسیار خوب. مولفه های شخصیت، مدیریت و پدرانگی بیشتر در بازی نمود داشت تا متن. از صدف آب باز باید گفت. بازیگر با استعداد، همچون شیدا امیدوار به آینده. هر چه از کار می گذشت بیشتر دوست داشتنی می شد. بیشتر سرنوشت و راز گشایی کاراکتر ها اهمیت پیدا می کرد. در مجموع نمایشی بزرگ بود در سالنی کوچک.

بماند به یادگار:
اونا حق ندارن کیفا رو بگردن. تو هم باید امضا
می کردی که حق ندارن.

استاد فرهاد آییش، روی صحنه بسیار تماشاییست. چشم به دنبالش می رود. آنقدر به کاراکتر روح می دهد که خواسته اش برایت اهمیت می یابد. کاش خانم سارتی ... دیدن ادامه ›› نمی رفت!! استاد به کنار، از محمد نادری باید گفت که در هر دو نقش درخشان بود. از قدرت صدف اسپهبدی و لحن آهنگینش، از شیرینی محمد معتضدی در نقش کشیش و تیم بازیگری گالیله

یاد و خاطره ی نمایش به یادماندنی سقراط زنده شد. کیفمان کوک شد. اما عیب می جمله نگفتی! دو مورد، طراحی حرکت در گالیله گیرا نبود و کمک شایانی به اجرا نکرد و دیگر آن که نمی دانم لیپسینگ چه جایگاهی در صحنه تئاتر دارد؟ در نهایت اما تبریک به شهاب الدین حسین پور که اثرش سربلند است و شعورمند.

نمایش گالیله روایت جهل آدمی است که بی پایان است. همچون دیالوگ پایانی نمایش:
من گالیلئو گالیله با همین چشم های نابینا می بینم انسان هایی در آینده را که در زندان فکر خود اسیرند. ( نقل به مضمون)