علی رفیعی وردنجانی نویسنده و منتقد سینما

https://farsnews.ir/alirafieivardanjani/1732795589112939258

بازنده محصول فیلیمو و ساخته‌ی امین حسین‌پور است که مفاهیم جدیدی از تابو شکستن‌های دراماتیک در محصولاتِ نمایشیِ ایران از خود ارائه کرده. این سریال از نظر تکنیکی و فُرمی هستی‌ناشناسانه، اُنتولوژیِ آنونیموس، با نمونه‌های خارجی و مشخصاً «کارآگاه حقیقی، TRUE DETECTIVE» برخورد کرده که نغمه‌ای ایرانی با نریشین‌های وام گرفته از کاوه صباغ‌زاده و صدای سارا بهرامی دارد. در این برخورد ما یک فرآیند روانی می‌بینیم که تناقضی دو جانبه با متن برقرار می‌کند. اول: باران‌هایی که بی‌امان می‌بارد؛ دوم: کارآگاهی که موعد مهریه همسرش است و آنطور که به نظر می‌رسد فرزندش را در یک تصادف از دست داده و وارد یک جریان سمپاتیکِ خانوادگی شده، سوم: سارا بهرامی و آن بیماری روانی‌ای که از کودکی تحمل می‌کند و...؛ ما در این جریانات دراماتیک فُرمی از حسین‌پور خواهیم دید که علاوه‌بر شکستن خط‌های کلیشه‌ای از یک موضوعِ کارآگاهی و پلیسی در حال طعنه‌زدن‌های فراوان است. نورپردازی منحصر‌به‌فردِ «بازنده» و استفاده از فکت‌هایی که بیشتر به کارِ پوآرو می‌آید جامعیتِ اساسی به ساختار درام بخشیده. اما برخی از دیالوگ‌ها مانند اینکه در سکانسی از دستیار کارآگاه می‌شنویم: می‌دم تو گونی ببرنت ها!، یا اینکه خودِ کارآگاه خیلی عادی از اَبَر و بهرامی به عنوان پرسوناژ می‌پرسد که: چقد خوردین و... فُرمِ اُپوزیسیونِ کار را بیشتر از نقادی آن به فرهنگ نمایان می‌کند. اگرچه اوضاعِ فرهنگیِ افرادی که مثلا 28 همت در حسابشان پول دارند و...
برای مطالعه متن کامل از لینک زیر استفاده کنید.
https://longtake.ir/mag/?p=25350
برای تماشای ویدئوی مرتبط از لینک زیر استفاده کنید.
https://aparat.com/v/crpf869
#علی_رفیعی_وردنجانی

گردن‌زنی به کارگردانیِ سامان سالور امرِ مشتبه شده‌ی فرهنگی بر مدار ایدئولوژی ترکی است که نشانه‌هایی از لیبرالیسمِ اجتماعی را در خود دارد. این فکت که ممکن است در ادامه به سوسیالیسمِ فرانسوی تبدیل شود و ما شاهد انباشتی از تجربه فرد در برابری و یا انتقام باشیم که شکل مابه‌ازایی در جامعه‌ی خود برای آن نتوان یافت، به خودی خود توهم توطئه در داستان‌ها را افزایش خواهد داد. این توهم ناشی از برخورد غیرِ آکادمیک با آثاری است که مثلا علی سرتیپی در جایی اشاره می‌کند VOD‌ها گرایشِ مخاطبِ ایرانی به محصولاتِ غربی، ماهواره، را کاهش داده‌اند. محصولاتِ غربی ناشی از تمرکز غرب بر فرهنگ و احیاناً نقد فرهنگی بر جامعه‌ی خود است؛ اما به طور مشخص راجع به محصولات شبکه نمایش خانگی باید اشاره کنم که بر مدار فرهنگی غرب در حال داستان‌گویی برای فرهنگی است که ناجوانمردانه مورد تهاجم رسانه‌ای قرار گرفته. «گردن‌زنی» در مَطلعِ خود ثابت کرد به مراتب ارزشی بیش از آثارِ حاضر در شبکه نمایش خانگی دارد اما این ارزشِ صرفاً آکادمیک باعث نخواهد شد مخالف یک جریانِ فرهنگیِ در حالِ بروز شنا کند. به طور اتفاقی در فضای مجازی، که ممکن است فیک باشد، دیدم که علیخانی با افتخار از پخش و اجرای «جوکر» بانوان صحبت می‌کند و گفته است: وظیفه بود و باید می‌کردیم.
#علی_رفیعی_وردنجانی

👇برای مطالعه کامل متن از لینک زیر استفاده کنید👇
https://longtake.ir/mag/?p=25336

جوکر که فصل دوم آن را با حضور بانوان شاهدیم، با توجه به یادداشت پیشین خود، «پانسمان»، که به پایین بودن سطح کیفی این برنامه اشاره کردم، حضور بانوان تنها به زرق و برق بیشتر آن افزوده. کاراکتری حیوان خانگی‌اش سوسکی است که از فرانسه آورده، دیگری مثلا عکس قاجاریِ نسل پیشین خود را به تمسخر گرفته و بزرگ آنها یوْ یوْ می‌کند. این اصلا مسئله‌ی ما نیست که خانم‌ها، باید در جامعه حضوری برابر با آقایان داشته باشند و با عینک روشن‌فکری علیخانی نقش آفرینی کنند؛ که البته باید اعتراف کرد بازی‌ها بهتر از گروه آقایان بوده. دغدغه‌ی ما حفظ مقام شامخ یک زن در ابعادِ اجتماعی است که حضور پیدا می‌کند. اگرچه این شخصیت‌ها با ذهنیت نویسندگان یک برنامه واقع‌گرا خلق شده‌اند و به جرات می‌توان گفت حرکتی بنا به خواسته خود نمی‌کنند اما هنگامی که این پرسوناژها در یک برنامه واقع‌گرا ظاهر می‌شوند و چهره‌ای طبیعی به خود می‌گیرند که در میمیک و حتی طرز پوشش آنها تاثیر می‌گذارد؛ در حالِ انتقال تفکری هستند که می‌خواهد تابو شکنی کند. تابو شکستن با آداب شکنی متفاوت است. ما یک‌سری خطوط قرمزی داریم که عبور از آنها به معنای غرق شدن در باتلاق شبه‌روشن‌فکری است و موانعی بر سر کار داریم که خستگی را بر تنِ سازندگان باقی می‌گذارد و...

برای مطالعه کامل متن از لینک زیر استفاده کنید.

https://longtake.ir/?p=24337

داریوش ساخته هادی حجازی‌فر نمایشی است از فردگرایی‌های شخص در گذشته. این فردگرایی‌ها ماجرایی نهفته در خود دارند که انگاره‌های تاریخی و فامیلی را بوجود می‌آورند. چیزی که در قسمت اول این سریال دیدیم قصه‌گویی به زبان امروزی کیمیایی بود. شکلی از داستان‌سرایی در ادبیات که با بازگشت فرد یا افرادی اتفاق می‌افتد و پایان‌بندی آن به نسخه‌پیچی مولف بستگی دارد. اعتراف می‌کنم که مسعود کیمیایی بهترین نسخه‌پیچ این‌گونه داستان‌سرایی‌ها است اما به همان اندازه حجازی‌فر در قسمت اول «داریوش» نشان داد، ابدا طراح خوبی برای چنین پلات‌هایی نیست. اول از خودِ هادی شروع کنیم. کاراکتری که اصلا به‌ کارِ چنین پرسوناژی نمی‌آید و «داریوش» قصه باید به مراتب افتاده‌تر و مسن‌تر باشد. دوم ژیلا شاهی را داریم که ارتباطش با پدری که قاتل بوده و فرار کرده و برگشته کلیشه‌ای و دم دستی است و گریمِ امروزی‌اش که نقدی بر جامعه می‌تواند باشد، هیچ کمکی به آن انگاره‌های تاریخی و فردیتِ پرسوناژ نکرده. کارگردانی حجازی‌فر تا کی باید شبیه به مهدویان باشد. اگرچه کمی از میزان‌سن و نورپردازی‌های کیمایی را تقلب کرده اما نمی‌تواند از آموزه‌هایش فرار کند و...

برای مطالعه کامل متن از لینک زیر استفاده کنید.

https://longtake.ir/?p=24305

غربت به کارگردانی امیر پورکیان یک آناتومیِ تفسیری از شکلِ غیرارادیِ مهاجرت است که لایه‌های دراماتیک و سابجکتیو قصه، عشق و خیانت را به‌دوش می‌کشند. این دو مقوله هیچ ربطی به حاشیه‌‌نشینی و غرب‌زدگی پیدا نمی‌کنند و چه‌بسا در میان اقشار مرکز نشین و شهری بیشتر دیده شود. این یک پدیده اجتماعیْ برای فرار از موقعیت‌های کنونی است که در بافت زیسته در آن جغرافیا تعریف می‌شود؛ اما باید اذعان کرد این فرهنگِ اکتسابی به مرور تبدیل به شخصیتی از فرد خواهد شد که در انتها هیچ نمی‌توان حدس زد صنم، فرید را دور می‌زند یا به او وفا می‌کند. رضا دُرمیشیان در «مجبوریم» با شناخت کافی درامی را طراحی کرد که لایه‌های پیچیده چنین اجتماعی را به تصویر می‌کشد اما در ادامه «غربت» تصویری مدرن از نحوه و زیست چنین جوامعی، حداقل در قسمت اول خود، نشان داده که نمی‌توان میزان نترس بودن آنان از قانون را با موتور سواری یک خانم بدون کلاه ایمنی نشان داد. فیلم با یک میان نوشته که اصلا هم سینمایی نیست حاشیه‌نشینی را بهانه‌ای برای گفتمانِ خود قرار می‌دهد. از سویی دیگر انتخابِ آناهیتا درگاهی، در نقش محبوبه، این گفتمان را برهم می‌زند. مخاطب گروهی از بازیگران را در این فیلم می‌بیند که جدای از تصویرِ عینیِ سرمایه‌داری، مکملی برای این روایت خشن نیستند. به غیر از مهدی حسینی‌نیا باقی، در مدیومِ چنین قصه‌هایی قرار نخواهند گرفت و چه بهتر بود که امیر پورکیان بازیگرانی ناشناخته را انتخاب می‌کرد. و...

برای مطالعه متن کامل از لینک زیر استفاده کنید.

https://longtake.ir/?p=24340

قتل عمد فیلمی از سعید دولتخانی یک اتفاقِ بد برای سینمای ایران است که هنوز منِ بیننده در شوک اعوجاج فرهنگی آن مانده‌ام. فیلم از نظر حفره‌های متعدد در فیلم‌نامه شاهکاری است که نمی‌توان ما‌به‌ازایی برای آن یافت و بزرگترین پرسشی که مولف باید به آن پاسخ دهد این است که شغل آقای ترکان واقعا چه‌ بوده که اسلحه حمل می‌کند، برای ظاهر سازی کار خیر انجام می‌دهد و نقشه‌ی قتل خواهر خود را می‌کشد؟ یا چرا و چگونه کاراکتر ترکان با جاست فرندِ قهرمان قصه، اردلان، ازدواج می‌کند و... فیلم پُر از چنین جزئیات و فکت‌های غلطی است که مخاطب را به اشتباه درگیر کشمکش می‌کند و اندک تعلیقی هم که به واسطه‌ی بدبختی‌ها و فداکاریِ اردلان بوجود می‌آورد هیچ‌گونه سمپاتی مشخصی با تماشاگر برقرار نخواهد کرد. بدترین سکانس فیلم لحظه‌ای است که نشان می‌دهد آقای متمول قصه با دوستش در حال خوردن مشروبات الکلی همراهِ چیپس و ماست هستند. تا چندی پیش باید صحنه‌های سِرو و چگونگی میل کردن مشروبات الکلی را از فیلم‌های خارجی سانسور می‌کردیم و دغدغه‌ی این را داشتیم که نکند چیزی از دستمان در رود؛ اکنون باید به فکر فیلم‌های بدِ غیر فرهنگی خودمان باشیم که مثلا اردلان اولین باری که می‌خواهد به نسیم پیشنهاد دوستی دهد چگونه عمل کرده؟. فیلم نه تنها حرف فرهنگی نمی‌زند بلکه ضد فرهنگ است. بلد نیست حرف اجتماعی هم بزند و بیشتر اَدایش را در می‌آورد و...
برای ماطلعه متن کامل از لینک زیر استفاده کنید.
https://longtake.ir/mag/?p=25278

شب، شهر، تاریکی ساخته سمانه قربانی کیائی مستاصل و مسئله‌دار است. استیصال در فیلم پارامترهایی مانند: دیالوگ، کاراکتر، داستان و در نهایت فرم را ... دیدن ادامه ›› تحت تاثیر قرار داده و اما مسئله ژورنالیستی قربانی کیائی زن بودن و چرایی ترس از خانواده و تشکیل دوباره آن است. دیالوگ‌ها به تنهایی مشخص می‌کنند یک فیلم اولی آن را نوشته و نمی‌شود داستان را از محتوای اثر دنبال کرد و اندک تعلیقی که برای منِ فیلم‌باز ایجاد می‌کند هنگامی است که سوگل به عنوان دوست یا نامزد یا هرچیزی که امروزی‌ها اسمش را می‌گذارند، با کارفرمای نوید تنها می‌شود؛ او که پیش از این به سادگی و زودباوری، که در نتیجه هالویی نوید را می‌رساند، خنده‌هایی از ته دل می‌کند، تنها با یک تعریف سطحی برای کارفرمای نوید که: پدرش معتاد بوده و او هرچه درخواست کمک می‌کرده، هیچ جوابی نمی‌گرفته و... مثلا داستان را به اوج می‌رساند، فیلم شدیدا نیاز به بازسازی و بازشناسی دارد. چگونگی در سینمای کوتاه ایران پُر از شعارِ آرمانی و غیر ایماژی است در صورتیکه باید تصاویر حاوی درون فیلم‌ساز باشند نه اینکه فیلم‌ساز درونش را فدای تصویر کند. ما اتفاقی نمی‌بینیم که بعد پلیس به نوید زنگ بزند که سوگل او را به عنوان آشنای خانوادگی معرفی کرده و ما او را مست در خیابان گرفته‌ایم و...
برای مطالعه کامل این نقد از لینک زیر استفاده کنید.
Https://longtake.ir/mag/?p=25170

هذیان هملت به کارگردانی رهام بحیرایی و نویسندگی محسن رهنما از 27 فروردین ساعت 18 در سالن تماشای تالار هنر به روی صحنه می‌رود. قبل از آنکه به تحلیل این نمایش بپردازم باید این نکته را یادآوری کنم که قرار نیست مثلا منی که خیلی بهم حال داده‌اند و اسمم را زده‌اند مدیر رسانه از اثر ایراد نگیرم یا از روی دوستی و رفاقت هم که شده از کار خوب بگویم و برای آن مداحی کنم؛ از همین رو باید به چالش‌های عمیقی که در متن وجود دارد و همچنان متن را یک مانیفست برای خودبزرگ‌بینی می‌بینم اشاره کنم. این مانیفست که اسمش مونولوگ شده در نمایشنامه مخاطب را از چند زاویه مورد تهاجم قرار می‌دهد. اول معلوم نیست چرا در دل روایت شکسپیری و دانمارکی خود روی به هدایت و «بوف کور» آورده و درام را برای ایرانیزه کردن شبهه‌وار پیش می‌برد؟ دوم شکسپیر در «هملت» به دلیل ناشناخته بودنش شکسپیر است و قرار نیست شناخت نسبی خود را به مخاطب تزریق کنیم. باید باور کنیم ما نمی‌توانیم مثل او خلق کنیم. این عمل را رهنما در «چند درجه سو تفاهم در مقیاس اتللو» نیز انجام می‌دهد. علاقه رهنما برای رفتن به سمت عامل و علت در خانواده و موشکافی آن را در «تئوری میس کال» یا حتی «شب‌زده‌ها» می‌توان دید. اگرچه این علاقه از سوی خود بحیرایی هم وجود دارد و در کارگردانی همه سعی خود را می‌کند تا صراحتا بگوید که عمو و مادر فلانی با هم روی هم ریخته‌اند و بیش از آنکه رابطه شخصی‌اش مهم باشد، کشف حقیقت برای او مهم شده. این کشف چگونه به مخاطب، خانواده و غیرت، خیانت می‌کند؟ و...
برای مطالعه کامل متن از لینک زیر استفاده کنید.
http://longtake.ir/?p=24216

گیج‌گاه عادل تبریزی فیلمِ مهجوری است که رسالت سینمایی‌اش را به واسطه‌ی تکیه بر بدنه نوستالژیک سینمای ایران ادا کرده. فیلم فرم، ساختار سینمایی، خوبی دارد و اگرچه می‌توانست محتوای غنی‌تری را شامل شود اما در مقایسه با دیگر آثاری که بی‌خودی سر و صدا به‌پا کرده‌اند واقعا لذت‌بخش است. به عنوان اولین اثر سینمایی بلند فیلم‌ساز، فیلم به مراتب بیشتر از اثری چون «نهنگ عنبر»، سامان مقدم، از سینمای ایران نوستالژی‌سازی می‌کند. استفاده به‌ جا و به اندازه از جمشید هاشم‌پور اگر او را یک ابرقهرمان سینمایی نخوانیم، بسیار حائز اهمیت است. زوجِ سینماییِ حامد بهداد، حسن خشنود و باران کوثری، مهتاب واقعا دلپذیر است و تمپو و ریتم فیلم را در مدار موسیقی بر آن سوار کرده است. سروش صحت هم که نقش مرتضی را در فیلم را ایفا می‌کند اگرچه به اندازه‌ی «قهرمان» اصغر فرهادی، مهجوری‌اش احساس نمی‌شود اما انتخاب درستی بوده. ما وقتی از سینما در ایران حرف می‌زنیم از گذشته سینمای ایران سخن نمی‌گوییم بلکه دائما منتظریم ببینیم سینما برای فرهنگ ایرانی چه هدیه‌ای دارد؛ این مهم درباره «گیج‌گاه» صدق می‌کند که اگر فرهنگ‌سازی بخصوصی نکرده بر ضد فرهنگ ایرانی هم قصه نمی‌گوید و هدفش از رجوع به گذشته تکریم بازیگری است که باید بیشتر از این‌ها او را شناخت. وقتی بهداد نقش بدل هاشم‌پور را بازی می‌کند و بعد این سر تراشیده تبدیل به نمادی برای دوستی با فرزند مهتاب می‌شود خیلی خوب است. حتی ما درباره این بدل می‌توانیم ارجاعاتی به نقش پزشک که هاشم‌پور بازی آن را بر عهده دارد، دهیم و بگوییم که دکتر و بیمار یکی هستند؛ این درحالی است که هاشم‌پور می‌گوید او که بازیگر است برادر من است. به شکل برقراری ارتباط و ایجاد عاطفه میان مهتاب و حسن در فیلمنامه دقت کنید و...
برای مطالعه متن کامل بر روی لینک زیر کلیک کنید.
http://longtake.ir/mag/?p=25007

ویلای ساحلی فیلمِ غیر جدی کیانوش عیاری است که با شعارهای نخ‌نما شده توانسته مخاطب را قلقلک دهد و تالی فاسدهایش را بپوشاند. این‌که در فیلمِ عیاری، رضا عطاران، پژمان جمشیدی یا ریما رامین‌فر بازی می‌کنند اصلا مهم نیست اما این خیلی مهم است که این فیلم را کارگردان فیلمی چون «خانه پدری» ساخته که من تمام قد از آن دفاع می‌کنم. داستان فیلم نوعی تجاوز به حریم خصوصی آدم‌ها محسوب می‌شود و قبل از اینکه بخواهیم کاراکترهایش را به شخصیت درون ذهن نزدیک کنیم باید این اعتراف را به جا بیاوریم که یونس همان است که در «دینامیت» اطیابی دیدیم. ما غرق در اندوه می‌شویم وقتی یک فیلم‌ساز مهم فرهنگی کشورمان فیلمی ضد فرهنگ کشور می‌سازد آن هم مادامی که شوخی‌های فرخ، عطاران، با آن چهار مسافر ابتدایی فیلم که معلوم نیست چه نسبتی با هم دارند و به گفته داستان به بیننده هم ربط پیدا نمی‌کند تا چاقویی که یونس، جمشیدی، به دست مسافران خانه می‌دهد، اگر آن را سمبولیک و ربطی به «خانه پدری» و کاربرد شمشیر در آن ندهیم، خیلی مسموم کننده است. انگار یک فیلم اولی خوب که هنوز کارنامه‌ای در سینمای ایران ندارد پشت دوربین رفته و دائم می‌خواهد رفتار فرهنگی ایران را به یک بیماری روانی نسبت دهد. ماجرای دزدی و مچ‌گیری آن توسط دیگری هم نوعی استیصال از قصه‌گویی فیلم‌ساز است. فیلم‌سازی که باید طرف مردم باشد، ناخواسته مردم را نقد می‌کند. آیا ما با یک کمدی مواجه هستیم یا با یک قصه اجتماعی که از خستگی کمدی شده است؟ بیننده به زعم من با هیچ‌کدام از این ژانرها روبه‌رو نمی‌شود و...
#علی_رفیعی_وردنجانی
برای مطالعه متن کامل از لینک زیر استفاده کنید.
http://longtake.ir/mag/?p=25004