یادداشت "نصیر ملکی جو" به بهانه ی اجرای نمایش" چشم بر هم زدن" به کارگردانی "محمد زیکساری"

ما قربانیانِ فصلِ ناگواری از تاریخِ موسوم به "دهه ی شصت"ایم. دهه ای که نه تنها ما را به این دنیا دعوت کرد، بلکه جانبدارانه بخشی از آینده و فرصت های ما را دزدید تا به بهانه ی جنگ و تمامِ مشکلاتِ ناشی از آن، دیوار-چینِ بن بستِ "جهان سوم"یمان را مرتفع تر کند. اشاره به آن روزهای دور، در نمایش" چشم به هم زدن"، به کارگردانی"محمد زیگساری" به شکلِ آگاهانه ای اتفاق می اُفتد. نمایش، دچارِ "شیرینی" ی "غم انگیزی" است که ما را دچارِ مالیخولیای "شادی و غم" به شکلی طوئمان می کند. فُرمِ طنازانه ی نمایش آنقدر راحت و روان با تماشاچی گفتگو می کند که انگار از نزدیک هم به آن "واقعیتِ دور!"، نزدیکتریم. استفاده از زبانِ طنز و راحتی و روانی ی بازی بازیگران به همراهِ طراحی صحنه ی "کاربردی" بی آلایش و البته خلاقانه، به کارگردان این امکان را داده است که جهانِ نابی را برای تماشاچی خلق کند. جهانی که دیگر از یک موسیقی یا یک سریال تنها برای برآورده شدنِ احساسِ "نوستالوژی" سخن نمی گوید. بلکه به دفعات به ما هُشدار می دهد، که آمدنِ ما در این دُنیا – و کمی دقیق تر در این دوره ی تاریخی- یک کابوسِ تمام نشدنی بوده است که زبانِ بی منطقِ طنز و گروتسگ را در هم آمیخته تا خوابی طولانی را برای ما به ارمغان آورد. خوابی که معلوم نیست کی از آن بیدار می شویم. با این تعبیر" اُشین " دیگر،تنها اشاره ای به یک سریال نیست بلکه بخشی از تعلقاتِ یک طیفِ اجتماعی است که به شکلی کابوس وار در نمایش، ظاهر می شود. به همین ترتیب، رفتارِ "مُرده شورها"، "دوا فُروشها"، "فیلم فارسی بین ها" و ... همه می توانند نماینده گانی از جریان های مشابهِ اجتماعی باشند که در این نمایشِ کابوس گونه، به شکل هایی متفاوت تکرار می شوند. به بیانِ دیگر، اشاره ی "معنا ... دیدن ادامه ›› دار" به " ناهنجاری ها" و"ناراحتی ها" ی اجتماعی از این دست را -در مواجه با بیانی روان و "خنده برانگیز"- می توانیم به "طنزِ ناب" معنی کنیم، طنزی که داستان های "عزیز نسین" یا نویسندگانی با این رویکردِ بیانی را یادآور میشود.
نصیر ملکی جو – هجدهم شهریور نود و چهار

یادداشت گیتی خامنه در صفحه آخر روزنامه شهروند / شهریور 1394
چشم بر هم زدن*

زیر سقف آسمان پر ستاره، روی پشت بام کاهگلی، دراز کشیده بودم ... دیدن ادامه ›› و به ستاره‌ها، چشمک می‌زدم. صدای خِش‌خِش رادیوی ترانزیستوری بابا، با لالایی مادر برای خواهر کوچکم که عروسک پارچه‌ای‌اش را محکم توی بغلش گرفته بود، همراه نسیم شبانه ملایم که بوی کاهگل نم زده می‌داد، خواب را توی چشم‌هایم می‌نشاند. اما من نمی‌خواستم بخوابم. نمی‌توانستم بخوابم. من به ستاره‌ها چشمک می‌زدم، آنقدر که می‌توانستم راحت و بی‌دردسر، بدون اینکه هر دو تا چشمم را ببندم، به دختر همسایه، چشمک‌بزنم! یکی از چشم‌هایم را بستم، آن یکی را اما... باید باز نگه می‌داشتم! آن وقت با‌‌ همان چشم نیمه باز سایه‌اش را دیدم... آرام، از آن دور‌ها آمد و بعد یکباره... نمی‌دانستم بعد از چشمک زدن، دنیا این همه سرخ و سیاه می‌شود. نمی‌دانستم چشمک که می‌زنی گوش خواهرت، انگشتهای پدرت و پای... نمی‌دانم، شاید مادرت را توی ملافه‌های سفید پیدا می‌کنی. نمی‌دانستم با یک چشمک ‌کوچک دنیا این همه خاک‌آلود و پر سر و صدا و ترسناک می‌شود. آنقدر که دیگر هیچ چیز شبیه گذشته نیست! گذشته‌های خوب پیش از جنگ و ‌موشک باران و...
دوستان جوانی که بعضی‌هاشان، در زمان ‌جنگ ایران و عراق، حتی هنوز به دنیا نیامده بودند و یا خیلی کوچک بودند، فاجعه سرخ‌ و سیاه زندگی انسان‌ها در زمان وقوع جنگ را به تصویر کشیده‌اند. تصویری آنچنان زنده و جاندار و تاثیرگذار که اگر دهه شصتی باشی، نمی‌توانی از کنارش، بی ‌آنکه اشک در چشمخانه‌ات مهمان شود و بغض راه گلویت را بگیرد، عبور کنی... ‌و آن وقت کسی که مثل تو دهه ٦٠ را با همه وجودش نفس نکشیده، شاید نتواند بداند که تو چشم‌‌هایت را برای خاطره‌گردی که بوی دود‌ و خون می‌دهد بسته‌ای، یا داری سعی می‌کنی چشمک بزنی!
با احترام، من، که افتخار دیدن این کار خوب را داشته‌ام.