درخشش «فروشنده» در فستیوال کن و اکران موفقش در ایران، با موجی از واکنش‌های متفاوت در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی همراه بود. برخی خلاقیت کارگردان و شجاعتش را در طرح مسائل اجتماعی ستودند و برخی بر او خرده گرفتند که برای خوشایند جشنواره‌های خارجی فیلم می‌سازد. فارغ از این ستایش‌ها و نکوهش‌ها، به نظرم این فیلم دستاورد ارزشمندی برای سینمای ماست. زیرا بار دیگر فرهادی موفق شد جنب و جوشی تازه در سینما به پا کند. بسیاری از مردم مشتاقانه به سالن‌های سینما آمدند، به تماشای فیلم نشستند و درباره‌اش گفتگو کردند.
به نظرم هنر زمانی که بتواند زمینه‌ساز گفتگو باشد، موفق است و فرهادی در این زمینه کارنامه‌ای درخشان دارد. زیرا می‌تواند به کمک شگردهایی خلاقانه ذهن مخاطب را با روایت فیلم درگیر کند و او را به تفکر و تأمل دعوت کند. در «فروشنده» - مثل «دربارهء الی» و «جدایی» - شخصیت‌های داستان در موقعیتی دشوار به دام افتاده‌اند و ناگزیرند تصمیم‌های سختی بگیرند. آنان ناخواسته و ناگهانی میان اصولشان از یک سو و واقعیت تلخی که جامعه به آنان تحمیل می‌کند گرفتار شده‌اند. واقعیت چنان هولناک، سهمگین و ناگهانی بر سرشان آوار شده که فرصتی برای مواجههء منطقی با آن نمی‌یابند. آنان در گردابی خروشان گرفتار شده‌اند و راهی به رهایی می‌جویند. آغاز فیلم به خوبی بیانگر این هجوم است. ساختمانی که در حال فروپاشی است و آن بیل مکانیکی که بی‌وقفه در حال خالی کردن پایه‌های ساختمان است، نمادهایی از چهرهء سخت و خشن واقعیتند و کشمکش‌ها از همانجا شروع می‌شود. زمانی که این کشمکش به نهایت می‌رسد و شخصیت‌ها هر یک به نحوی دچار استیصال و درماندگی می‌شوند، مخاطب از خود می‌پرسد اگر من در چنین موقعیتی بودم چه می‌کردم؟ آیا به قانون پناه می‌بردم یا خود مجری قانون می‌شدم؟ اصلاً واکنش درست در چنین شرایطی چیست؟ تکلیف عدالت، شرافت، انسانیت و همهء ارزش‌های انسانی دیگر چه می‌شود؟ به راستی در زیر پوست این شهر خاموش و خسته چه می‌گذرد؟ دیگر به چه کسی می‌توان اعتماد کرد؟ پشت این نقاب‌ها چه کسانی پنهان شده‌اند؟ مبادا من هم در پشت یکی از همین نقاب‌ها «به مرور» از خود بیگانه شده‌ام و خودم خبر ندارم؟ با این از خود بیگانگی ویرانگر چه باید کرد؟ و پرسش‌هایی از این دست که هیچ یک پاسخ ساده‌ای ندارند. اما هویت فردی و جمعی ما در گرو چگونگی پاسخگویی ... دیدن ادامه ›› به همین پرسش‌هاست. به نظرم فرهادی نیز همین را میخواهد. او به سبک خاص و خلاقانه خویش ما را به درنگ و تأمل در مسائل اجتماعی فرا می‌خواند. آثار فرهادی هر یک فراخوانی برای تمرین تفکر تأملی هستند و این سرمایه گرانقدری برای سینمای ماست. امید آنکه این سرمایه سازنده باشد و پایدار بماند. ایدون باد!

ای سرزمین! کدام فرزندها، در کدام نسل، تو را آزاد، آباد و سربلند؛ با چشمان باور خود خواهند دید؟ ای مادر ما، ایران! جان زخمی تو در کدام روز هفته التیام خواهد پذیرفت؟ چشمان ما به راه عافیت تو سفید شد؛ ای ما نثار عافیت تو! (برگرفته از کتاب «نون نوشتن» اثر استاد محمود دولت آبادی)

زمانی که واقعیتهای هولناک زندگی با تمام سنگینی، سختی و سردی‌اش بر سرمان خراب می‌شود، یک امید و آرزوی دست‌نیافتنی می‌تواند به داد آدم برسد. گویی در شبی سیاه و سرد، شمعی با شعله‌ای لرزان نوید نور و گرما به همراه می‌آورد. شور و شوقی در قلب آدم می آفریند و به روزها و لحظه‌های پرشتاب عمر معنایی تازه می‌بخشد. چه باک اگر دیگران آن عشق را نفهمند و به رسمیت نشناسند. آنچه اهمیت دارد لحظه‌های پر تب و تابی است که قلب تندتر می‌تپد و برقی از شادی در چشم می‌درخشد. در نتیجه، آنهایی که عشقی در دل و شوری در سر دارند با تمام وجود زندگی می‌کنند. دچار ملال و روزمرگی نمی‌شوند. قهرمان زندگی خودشان هستند و تاوانش را هم می‌پردازند. حتی اگر به هدف نرسند، همین شادمانه رفتن در مسیر، تجربه‌ای ناب برایشان به ارمغان می‌آورد. شادی و اندوهشان اصیل و ناب است. هر چه در توان دارند به کار می‌گیرند و این تلاش بی‌وقفه به زندگی آنان معنا می‌بخشد. راهشان پرخار و ناهموار است، اما بودن خود را در رفتن در همین راه می‌دانند و سر بازگشت ندارند.

به نظرم نمایش «جوجه تیغی» از یک سو روایتی خلاقانه از تجربهء زیستهء آنهایی است که به کمک رویایی که دارند شورمندانه زندگی می‌کنند. اما شرایط روزگار به گونه‌ای برایشان رقم می‌خورد که به هدف نمی‌رسند. دیده نمی‌شوند. هیچکس حرفشان و عشقشان را باور نمی‌کند. در انبوه جمعیت گم می‌شوند و فرصتی برای شنیده شدن و خودشکوفایی نمی‌یابند. چون از بد حادثه مثلث نبوغ، پشتکار و شانس برایشان جور نشده است. در نهایت هم نمی‌دانند دقیقاً جای کدام ضلع این مثلث خالی بود. اما لحظه‌ای از دویدن باز نمی‌ایستند. ... دیدن ادامه ››

از سوی دیگر، این نمایش فریاد اعتراضی است به بی‌عدالتی در رقابت‌های هنری که گاه کمترین فرصت را برای آزمون توانمندی‌های آدم‌ها فراهم نمی‌کند. نمی‌توان از اهالی هنر هم گله‌مند بود. میزان عرضه و تقاضا در این عرصه چندان متعادل و متوازن نیست. آنقدر فضا و امکانات محدود است که بسیاری از شیفتگان هنر فرصتی برای آزمون توان خود نخواهند یافت. مجالی نمی‌یابند که ببینند آیا این شیفتگی یک توهم است یا نشانه‌ای از استعدادی که باید شکوفا شود. بعد خودشان تصمیم بگیرند که در این راه بمانند یا بروند. اما چون هرگز شانس این خودآزمایی را ندارند دچار سرخوردگی می‌شوند، که بسیار غم‌انگیز است. اگر فضا به گونه‌ای دیگر بود، اگر این زمین بازی کمی بزرگتر بود؛ آنگاه شاید داوطلبان بیشتری امکان محک زدن خودشان را پیدا می‌کردند. ایکاش شرایط به شکلی بود که شایستگی‌های افراد سرنوشت ماندن یا رفتنشان را در اقلیم هنر تعیین می‌کرد، نه فاکتورها و مولفه‌های دیگر.

در مجموع، به نظرم «جوجه تیغی» نمایشی خلاقانه و هنرمندانه بود و خیلی حرف برای گفتن داشت. برای آقای بهرام افشاری و همکارانش آرزوی موفقیت و بهروزی روزافزون دارم. امید آنکه برقرار و پیروز باشند.

زمانی که پدر با سلاح «انکار واقعیت» پسر بزرگتر را – که دیگر پسر خوبی نبود – از جمع خانواده حذف کرد، هرگز گمان نمی کرد به زودی همین سلاح علیه خودش به کار خواهد رفت. آن هم توسط کسانی که بیشترین تبعیت را از او داشتند، و بیشترین اشتیاق را برای ندیدن واقعیت - و البته بالاترین شوق را برای تایید توهم - نشان می‌دادند. نقطهء عطف ماجرا در لحظه ای رخ داد که پدربزرگ – ناخواسته - در انکار واقعیت گوی سبقت را از پدر ربود و خودش به عنوان جریان تازه‌ای از این توهم زایی قد علم کرد. در چنین بلبشویی دیگر هیچ کس توان تشخیص «واقعیت» و «توهم» را نداشت. هیج معیاری برای تفکیک میان این دو باقی نماند که «خانوادهء خوب» بتواند برای ادامهء حیاتش واقعیت را انکار کند و بجایش توهم را بپذیرد. زیرا دیگر هیچ یک از اعضاء خانواده نمی‌دانست چه چیز «غیر واقعی» است که باید آن را بپذیرد و چه چیز «واقعی» است که باید آن را انکار کند! لحظه‌ای که جنون به اوج می رسد!