اول اردیبهشت، به نام سعدی، با همسرم به تماشای نمایش "جگر هندی" نشستیم در تماشاخانه سنگلج، این چند خط را به این دلیل نمی‌نویسم که سال‌هاست به استاد امینی ارادت دارم، برای این می‌نویسم که در این روزگار، پرداختن به سعدی، آن هم با نگاهی طناز و نکته بین و با گوشه چشمی به امروز، کار تازه‌ای بود و برای من که عاشق ادبیات فارسی هستم عمیقا دوست داشتنی. اساسا پرداختن به سعدی آن هم در جایی که خود او کار را به درستی و تمامی انجام داده بسیار دشوار است. من گمان می‌کنم جناب استاد امینی و گروهشان کار را در آورده‌اند و من این را در چهره‌ی نوجوانانی دیدم که در سالن بودند و بیرونِ در داشتند با اشتیاق درباره داستان حرف می‌زدند. توصیه می‌کنم فرزندانتان را به تماشای این نمایش ببرید و به آن‌ها بگویید که سعدی زنده است و هنر زنده است و اندیشه جریان دارد.
حسین جنتی
شاعر

دکتر سپیده موسوی، مدرس و پژوهشگر ادبیات فارسی
⬇️
دستور پخت یک‌ جگر هندی با آشپزی تماماً ایرانی


🖋 سپیده موسوی


فرهنگ دیرین ایران، با همه‌ی ابعاد اسطوره‌ای و تاریخی‌اش، حجم عظیمی از داده‌ها و دریای معانی را در اختیار مخاطب خود قرار می‌دهد‌. این ... دیدن ادامه ›› پیشینه و هیبت، چیزی نیست که تنها لابلای اوراق و مکتوبات به چشم بیاید چراکه مثلاً گاه، فردی از دل روستایی مهجور، گنجینه‌‌ای عظیم از باورها و قصه‌های دیروز را در دلش به امانت دارد. با این حال آنچه که تحت عنوان ادبیات کلاسیک و آثار درجه یک فارسی به جامعه ایران معرفی شده، علاوه بر زنجیره‌‌ی از سخنان حکمت‌آمیز، از بسترهای عمیق داستانی نیز بهره‌مند است. چیزی که در دنیای امروز با وجود هنرهای قصه‌گویی چون تیاتر و سینما، توجه‌ها را بیشتر به خود جلب می‌کند.

در این میان، نمایش جگر هندی، از زبان راوی خود، به وضوح اعلام می‌کند ‌که هدفش به نمایش درآوردن ظرفیت‌های نمایشی آثار سعدی، مولوی و دیگر بزرگان ادبیات فارسی است. هدفی که این بار قرعه‌اش به نام گلستان سعدی خورده است تا در بستر خیال پردازی‌های نویسنده، شکل و شمایلی نوین را به خود بگیرد.

این حکایت هر چند در اصل خود، هیچ فضای کمیکی‌ ندارد و اتفاقاً پیش از وجود نور امید پایانی، از یک ناامیدی و بی‌حمیتی پرده برمی‌دارد اما نویسنده با حفظ روح خنده‌ی تلخ حکایت، با تزریق خنده‌‌ای شکرین به کل روایت، فضای شادمانی مخاطب را هم فراهم می‌سازد تا مجموعا‍ً به این معرفت گره بخورد که در ضمن خنده‌هایی که از مخاطب می‌گیرد، ارتباطش را با اصل حکایت از دست ندهد.

نکته مهم دیگری که درک آن از نگاه مخاطب نمایش دور نمی‌ماند، ریختن مفاهیم زندگی امروز در زبان حکایت دیروز است. نویسنده‌ی جگر هندی، دوست ندارد مخاطبش را به کلی از دنیای اکنونش دور کند. او خوب می‌داند که بیننده، به مدل زندگی خود مأنوس است و اگر مستقیماً به آن خرده گرفته شود امکان تقابل و گسست ارتباطی را با او ایجاد می‌کند. هم از این روست که مظاهر دنیای مدرن را هم در تیاترش وارد می‌کند. به طوری که بخشی از نمایش، با پخش یک ویدیو و ارتباطی شبه‌آن‌لاین با مهمان‌های خارجی ادامه می‌یابد.

نکته‌ی مهم دیگر این است که نویسنده برخلاف تصور معمول و رایج تواریخ و داستان‌های کهن، پادشاه را انسانی خودخواه و رعیت گریز نشان نمی‌دهد. این پادشاه هر چند به اینکه باید جگر انسانی را برای درمان خودش بخورد رضا می‌دهد اما از همان ابتدا دربست آن را نمی‌پذیرد و انتخابش را منوط به رضایت نامه پدر و مادر و‌ حکم قاضی می‌گرداند. انگار به طور ضمنی می‌خواهد به صاحبان قدرت یادآوری کند که در سخت‌ترین مراحل هم باید جانب رعیت را نگاه دارند. این نکته حتی با هدف سعدی در حکایت و در شکلی کلان‌تر با کل باب اول گلستان( که نمایش برگرفته از آن است) همخوانی دارد. زیرا شیخ اجل، در باب سیرت پادشاهان، منش درست یک پادشاه باتدبیر و عادل را به تصویر می‌کشد تا با تصویب عواقب ظلم، آنها را از بی‌عدالتی و بی‌رسمی‌های معهود دور گرداند.

در مجموع نویسنده این اثر با علم به این سخن ماریو بارگاس یوسا که:« هنر امروز چاره‌ای ندارد جز اینکه بفروشد یا بخنداند» در عین اینکه حواسش به خنداندن و فروختن هست به حفظ ادبیت و پیام اثر هم توجه می‌کند و نمایشی را می‌آفریند که در آشتی دادن هر چه بیشتر مخاطب با آثار ادبی علی‌الخصوص آثار سعدی مؤثر می‌افتد.

خبرگزاری مهر:
⬇️
اردیبهشت ۱۴۰۴، ۸:۰۵
«جگر هندی» اقتباسی معاصر از گلستان سعدی؛ سنگلج نیازمند بازسازی است

کارگردان «جگر هندی» با اشاره به اینکه این نمایش اقتباسی آزاد از حکایتی در گلستان سعدی است با انتقاد از عملکرد مسئولان فرهنگی بالادست، خواستار مرمت و بازسازی تماشاخانه ... دیدن ادامه ›› سنگلج شد.
رحمت امینی کارگردان و مدرس تئاتر که این روزها نمایش «جگر هندی» را در تماشاخانه سنگلج روی صحنه دارد به بهانه روز بزرگداشت سعدی و قرابت محتوایی این نمایش با کتاب گلستان این شاعر برجسته به خبرنگار مهر گفت: این نمایش اقتباسی آزاد از حکایتی در گلستان سعدی است. گلستان سعدی نثری موجز، شیرین و قابل فهم برای مخاطب امروزی دارد. این اثر نثر فارسی را به زیباترین شکل ممکن برای ما به یادگار گذاشته است و همچنان قابلیت امروزی‌سازی دارد.
وی با بیان اینکه نمایش درباره سیرت پادشاهان در گلستان سعدی است، افزود: ماجرا از آنجا آغاز می‌شود که پادشاهی دچار بیماری‌ هولناک می‌شود و درمانش تنها در خوردن جگر انسان است. همین موقعیت، دستمایه خلق نمایشی طنزآمیز شده که بنیانی در گذشته و صورتی در اکنون دارد.
این مدرس تئاتر درباره شکل گیری این اثر نمایشی توضیح داد: متن اولیه نمایش پیش‌تر توسط حسن وارسته در تالار مولوی اجرا شده بود. در اجرای جدید، همراه با شایان صدرزاده از دانشجویان مستعد ادبیات نمایشی دانشگاه تهران دراماتورژی تازه‌ای انجام دادیم و نمایش را به سمت متاتئاتر سوق دادیم. متن کلاسیکی داریم که نشانه‌های اجرایی معاصر در خود دارد و بر اساس فاصله‌گذاری برشتی در مکتب پست‌مدرنیسم طراحی شده است.
امینی با اشاره به بهره‌گیری از گونه‌های اجرایی نمایش ایرانی همچون سیاه‌بازی، پرده‌خوانی و نقالی در این نمایش عنوان کرد: اگرچه این سبک‌ها در کار استفاده شده‌اند اما تماشاگر به طور مستقیم متوجه حضور آنها نمی‌شود. تلاش کردم میان شگردهای اجرایی ایرانی و عناصر آکادمیک غربی توازن برقرار شود تا در نهایت مخاطب با فضایی متفاوت مواجه شود. شاید عاملی که من را در مسیر رسیدن به این اثر یاری کرد، تجاربم در کارهای ایرانی بود و پس از آن سیر کارگاهی طی شده در تمرینات که متن حدود ۸-۹ بار در طول ۳ ماه تمرین دچار تغییر شد.

وی با انتقاد از کم‌کاری نهادهای فرهنگی برای نزدیک کردن جامعه به ادبیات کلاسیک، عنوان کرد: ما در کشور، رشته ادبیات فارسی داریم و بنیادهایی مانند بنیاد سعدی فعال هستند اما متأسفانه نه این نهادها و نه مردم کار جدی‌ برای پیوند میان مخاطب امروزی و شاعری چون سعدی نکرده‌اند. در مدارس مدتی گلستان سعدی مورد تدریس قرار گرفت، اما دیگر خبری از آموزش نیست و سطح سواد ادبی در حال افت است.
امینی ادامه داد: توجه به ادبیات معاصر و فانتزی خوب است اما ما در ایران هستیم و باید از ریشه‌هایمان غافل نشویم. هنرمندانی مانند من، محمد رحمانیان، حسین کیانی، محمد چرمشیر، علی شمس و پری صابری هنوز به ادیبان بزرگ این سرزمین توجه دارند، اما باید بررسی شود چرا تعداد هنرمندان علاقه‌مند به این حوزه کم شده است. توجه به آثار معاصر و فانتزی خوب است اما ما ایرانی هستیم و نیاز به توجه به این موارد بنیادی داریم که بنیان هایمان را فراموش نکنیم. نکته بعد این است که بنیاد سعدی چه می‌کند؟ چرا هیچ خبری از این بنیاد نیست؟ چرا از اجرای این نمایش که حدود یک ماه از آن می‌گذرد، خبر ندارد؟
وی با اشاره به لزوم حمایت از تولید آثار ملی در تماشاخانه سنگلج، گفت: سالن سنگلج باید بودجه‌ ویژه‌ای برای تولید این‌گونه نمایش‌ها در نظر بگیرد. همچنین لازم است بنیادهایی مثل بنیاد سعدی با سفارش اثر به نویسندگان و کارگردانان، نقش فعال‌تری ایفا کنند. در خارج از کشور، به سعدی بیش از داخل توجه می‌شود و او را حتی امروز نیز سخنوری معتبر می‌دانند.
امینی در بخش پایانی صحبت‌های خود به وضعیت تماشاخانه سنگلج اشاره کرد و توضیح داد: سنگلج سالن بی‌دفاعی است. وعده هایی بسیاری در مورد این تماشاخانه داده شد و اجرا نشد از جمله طرح توسعه این تماشاخانه که به ثمر ننشست، اکنون این مکان فرهنگی نیازمند مرمت و بازسازی جدی است. نهادهای بالادستی باید برای حفظ این سالن که نفس بزرگان تئاتر ایران در آن جاری بوده، بودجه‌ای اختصاص دهند. همچنین در واگذاری اجراها، باید تناسبی میان پیشکسوتان و جوانان برقرار شود و فراخوان‌ دادن شیوه مناسبی برای انتخاب آثار در این سالن نیست. به‌نظر من سنگلج باید دارای ۲ باکس اجرا باشد؛ یکی ویژه پیشکسوتان و دیگری برای معرفی آثار جوانان.
بازیگران نمایش کمدی «جگر هندی» (به ترتیب الفبا) فرزاد برهمن، دلارام ترکی، محسن جلالی راد، نوید جهان‌زاده، امین زارع، بهروز سروعلیشاهی، مهدی مهریار، محمدرضا نوری هستند.

پرداختن به متون کهن و آثار نویسندگان متقدم‌تر تاریخ ادبیات نمایشی ایران از ویژگی‌های آثار چند سال اخیر دکتر رحمت امینی است که البته سعی دارد با نگاهی طنز و امروزی، جذابیت لازم را برای مخاطب امروز فراهم آورد. گذشته از این، علاقه شخصی دکتر امینی به تئاتر پداگوژی و نقش تربیتی و آموزشی که برای هنر نمایش قائل است سبب شده در اکثر آثاری که به صحنه آورده نیم‌نگاهی به این وجه تئاتر داشته باشد و تماشاگر را با اندوخته‌ای افزون‌تر بدرقه کند. در نمایش جگر هندی، علیرغم اینکه با نمایشی خوش‌ریتم، با بازی‌های روان و مسلط و قصه‌ای جذاب از شیخ سخن سعدی علیه‌الرحمه مواجهیم، در لحظاتی از نمایش، به شکل روایت مستقیم، بخشی از تاریخ و اطلاعات تاریخی از طریق میکروفنی که در گوشه‌ای از صحنه تعبیه شده به مخاطب منتقل می‌شود و ضمن ایجاد فاصله و تنفس برای مخاطب، او را در فهم بیشتر پیام اثر و محتوای قصه یاری می‌کند. و این از نکات مثبت و خلاقانه نمایش جگر هندی است. برای دکتر امینی و آثار درخشانش آرزوی موفقیت و ماندگاری دارم.

جناب آقای دکتر قهرمانی : ⬇️

هنرمند عزیز جناب آقای دکتر رحمت امینی
با درود و ادب

مایلم صمیمانه‌ترین سپاس خود را بابت نمایش «جگر هندی» که نوشته و کارگردانی کرده‌اید ابراز کنم. خوشبختانه شب گذشته این فرصت را داشتم که به همراه خانواده‌ام و نیز هنرمند گرامی سرکار خانم پوپک عظیم‌پور نمایش ارزشمند شما را در تماشاخانه سنگلج ببینم، و لازم می‌دانم تحت تأثیر آن تجربه‌ عمیق و ماندگار، از شما تقدیر کنم. اجرای شما نه تنها از نظر هنری تأثیرگذار و حرفه‌ای بود، بلکه از نظر مفهومی نیز عمیق و الهام‌بخش جلوه کرد.

آن‌چه بیش از همه برایم جلب توجه کرد، توجه دقیق شما به عناصر تئاتر سنتی در کنار بهره‌گیری هوشمندانه از شیوه‌ها و نگاه‌های نوین تئاتری، ... دیدن ادامه ›› به‌ویژه مفهوم الیناسیون و فاصله‌گذاری بود. این تلفیق هنرمندانه سبب شد که نمایش هم برای مخاطبان جدی و اهل تئاتر جذاب، تفکربرانگیز و ارزشمند باشد و هم برای تماشاگران عمومی و معمولی، سرگرم‌کننده و قابل‌درک.

از سوی دیگر، اقتباس موفق شما از یک اثر ادبی از مصلح‌الدین سعدی شیرازی و تبدیل آن به نمایشی زنده و پویا، جای تقدیر دارد. شما با حفظ احترام به متن اصلی، نه‌تنها جوهره و روح آن را به زیبایی منتقل کرده‌اید، بلکه با افزودن حساسیت‌ها، دغدغه‌ها و تمایلات معاصر، آن را به اثری تازه و امروزین بدل ساخته‌اید که توانسته با مخاطب پیوندی انسانی برقرار کند.

نکته درخشان دیگر، طراحی صحنه مینیمالیستی نمایش و استفاده از رسانه‌های نوین بود. این انتخاب هوشمندانه نه تنها زیبایی بصری ویژه‌ای به اجرا بخشیده بود، بلکه امکان جابه‌جایی سریع و روان از یک صحنه به صحنه دیگر را فراهم می‌کرد و ریتم اجرایی نمایش را زنده و پویا نگه می‌داشت. در کنار آن، استفاده از موسیقی معاصر بومی و محلی و ملی، به‌گونه‌ای سنجیده و هنرمندانه، به غنای فضای نمایشی، و ایجاد ارتباط احساسی با تماشاگران و حس حضور در مکان کمک شایانی کرده بود.

فعالیت ارزشمند شما به‌عنوان یک مدرس و راهنمای هنری، در تربیت و هدایت نسل جوان تئاتر قابل تحسین است. حضور هنرمندان جوان در نمایش و توانایی بالای آنان در اجرا، نشان از تأثیر مثبت و مؤثر آموزش‌های شما دارد؛ آموزشی که با ظرافت، صبر و اشراف بر اصول حرفه‌ای تئاتر همراه بوده است. تسلط جنابعالی بر فضاسازی، و پرداختن به احساسات انسانی، همه و همه نشان از ذوق، تعهد و درک عمیق شما از هنر تئاتر دارد. تماشای این نمایش تجربه‌ای فراموش‌نشدنی برای من بود و هنوز هم صحنه‌هایی از آن در ذهنم مرور می‌شود.

امید دارم که دانشجویان، استادان و سایر هنرمندان نیز فرصت تماشای این نمایش را بیابند و بتوانند از فضای خلاق و غنی آن لذت ببرند. چنین تجربه‌ای نه تنها به تقویت سلیقه هنری و گفت‌وگوی میان نسلی کمک می‌کند، بلکه یادآور ارزش والای نمایشنامه‌نویسی در پرداختن به دغدغه‌های معاصر بر پایه‌ روح انسانی مشترک در تمام دوران‌ها و متون ادبی‌ست؛ روحی که تئاتر، به عنوان هنری زنده و بی‌واسطه، به زیبایی آن را آشکار می‌سازد.
از زحمات بی‌وقفه‌تان و نگاهی که به هنر، آموزش و انسان دارید، سپاسگزارم و مشتاقانه منتظر آثار آینده‌تان هستم.

با آرزوی موفقیت‌های روزافزون برای شما
دکتر محمدباقر قهرمانی
عضو هیات علمی گروه هنرهای نمایشی دانشگاه تهران
۲۹ فروردین ۱۴۰۴

• عزیزالله حاجی مشهدی
( منتقد فیلم و مدرّس تئاتر وسینما)
• نمایش "جگر هندی" نمونه یی از یک بازآفرینی موفّق
اجرای موفّق نمایش "جگر هندی" به نویسندگی و کارگردانی" رحمت امینی"( دانش آموخته ی دانشکده ی سینما تئاتر- دانشگاه هنر) در تالار سنگلج، فرصت مناسبی فراهم آورده است تا دوستداران هنرتئاتر، به ویژه دانشجویان این رشته، با تماشای چنین اثری دریابند که چگونه می توان با پرهیز از اجرای تکراری بسیاری از نمایشنامه های ترجمه شده ی خارجی ، با وجو اهمیت والایی که دارند، با تکیه بر بُن مایه های فرهنگی و ادبی این سرزمین ، دست به اقتباس های نوآورانه زد و ضمن حفظ کیفیت های بصری و میزانسن یک نمایش در اجرایی کم نقص ، هم در شکل و قالب نمایش و هم در محتوا و درونمایه ی آن کاری در خور تامّل ارایه داد. به گونه یی که بتوان تماشاگر چنین نمایشی را در فضایی شاد و طنزآمیز به موازاتِ همراه شدن با نمایش و خندیدن ، به تفکر نیز واداشت.این نمایش با استفاده از فضاسازی های مناسب و برداشت هوشمندانه از یک حکایت حکمت آموز از "سعدی شیرازی" و دستمایه قراردادن حکایتی در سیرت پادشاهان ، کوشیده است تا با نگاهی امروزی، در فضایی از یک کار دانشگاهی که در واقع از آن می توان به عنوانِ یک بازآفرینی موفّق یاد کرد، تماشاگرخود را از آغاز تا پایان ، با خود همراه کند تا همدلی آنان را برانگیزد.

اقتباس از متون کهن ادب پارسی به عنوان اثر نمایشی همواره مورد توجه هنرمندان عرصه هنرهای نمایشی بوده است. در این بین عده ای این داستان های را در قالب مسایل و نیازهای جهان امروز ریخته و از دل آن نمایش می سازند. نمایش جگر هندی با این نگاه سعی در مطرح کردن دغدغه های اجتماعی و سیاسی روز در قالب داستانی کهن دارد. استفاده از تکنیک های مختلف نمایش ایرانی مانند بازی در بازی، تلفیق میان آواهای سنتی و مدرن، توجه به جنبه هایی از فرهنگ عامه مانند رمالی و تعبیر خواب و شکلی از صحنه پردازی مدرن از جمله نکته های قابل توجه این نمایش است. تماشاگر از همان ابتدا با نقش ها به راحتی ارتباط برقرار کرده و با آنها احساس صمیمیت می کند. پرهیز از گفتن جملات سنگین و استفاده از بازی های روان و صحنه ای انتزاعی سه جنبه واقع گرایی سنتی، تمثیل و انتزاع را کنار هم قرار داده است. در این بین قطع شدن صحنه هایی از نمایش با ورود شخصیت نویسنده و کارگردان فرضی به مخاطب این نکته را متذکر می شود که شما در حال تماشای نمایش هستید اما غیر مستقیم توجه آنها را به مسائلی چون عدالت و مردم دوستی جلب می کند. نمایش جگر هندی سعی در باز گذاشتن ذهن مخاطب در انتخاب پایانی دلخواه دارد. آنچه اطرافیان پادشاه از او میخواهند تا برای درمان بیماری خویش جوانی بیگناه را قربانی کند و آنچه سعدی حکیم در پایان حکایت آورده که حکم به آزادی جوان و شفای بیمار بر اثر لطف و مرحمت پادشاه دارد. و این پایان به نوعی تفاوت بین دو شیوه حکمرانی حاکم محور و مردم محور را مطرح میکند.
با توجه به غنای ادب پارسی امید است این شکل از نگرشهای نو به حکایات و داستان های کهن ایرانی همواره مورد توجه دیگر هنرمندان نیز واقع شود تا متون پارسی اینبار نه از لابلای کتابها بلکه که از روی صحنه های نمایش به مخاطبان عرضه شوند

رضا عباسی
عضو هیات علمی گروه هنرهای نمایشی دانشگاه زابل

به نظر من، نمایش «جگر هندی» نمایشی سرگم‌کننده و
نمونه‌ای از کمدی مبتنی اکلکتیسیزم (گزینش درآمیزی) است . این نمایش شادمانه از «پندنامه» سعدی شیرین‌سخن الهام گرفته و به ترکیبی تامل برانگیز از فرایند فاصله‌گذاری در تئاتر روایی با پایانی خوش به اتمام می‌رسد. در صحنه‌ی آخر، به‌طور غافلگیرکننده‌ای و درست در لحظه‌ای که تماشاگر نمی‌خواهد سرِ جوان بر باد برود، سعدی از همان دنیای کمدی وارد می‌شود و تماشاگر را به شکلی صمیمانه و بی‌واسطه درگیر تصمیم‌گیری درباره‌ی پایان نمایش می‌کند.

برای دوست و همکار عزیزم دکتر رحمت امینی و تمامی دست‌اندرکاران نمایش «جگر هندی»، آرزوی موفقیت و درخشش در این مسیر هنری دارم.

با تشکر،

دکتر فریده علیزاده
استادیار دانشگاه

نقد فرمالیستی نمایش«جگر هندی»
خبرگزاری سینا پارس
نمایش «جگر هندی» که به نویسندگی و کارگردانی رحمت امینی در روزهای تعطیل عید نوروز در سالن سنگلج به صحنه رفته است، نمونه‌ای از تئاتر تعلیمی محسوب می‌شود که با الهام از یکی از حکایت‌های سعدی و تطبیق آن با فرهنگ ایرانی، کوشیده تا در عین حفظ جنبه‌های سرگرم‌کننده، مخاطب را به تفکر و نقد اجتماعی وادارد. در این نقد فرمالیستی محمودرضا رحیمی، مدرس و کارگردان تئاتر به چگونگی موفقیت و کاستی‌های نمایش از منظر ساختار، اجرا و تکنیک‌های به‌کاررفته پرداخته است.

به گزارش خبرگزاری سینا، نمایش «جگر هندی» از یک روایت منسجم بهره می‌برد که ضمن حفظ چارچوب قصه‌گویی کلاسیک، از تکنیک‌های مدرن نمایشی برای برقراری ارتباط موثرتر با تماشاگر استفاده می‌کند. در اینجا، تکنیک‌های فاصله‌گذاری برشتی به‌خوبی به کار گرفته شده است تا مخاطب به جای همذات‌پنداری مطلق، بتواند از خلال داستان، تفکر انتقادی خود را نیز فعال کند. استفاده از عناصر اپیک، شکستن دیوار چهارم، و گاه گسستن خط روایی، توانسته است ریتم نمایش را از یکنواختی خارج کند و جنبه‌های آموزشی را ... دیدن ادامه ›› تقویت کند.

فرم بصری و میزانسن

یکی از نقاط قوت این اجرا، چیدمان صحنه و میزانسن‌های حساب‌شده است که ساده اما پرمفهوم طراحی شده‌اند. سالن سنگلج با فضای آفی نئاتری خود، بستر مناسبی برای این داستان فراهم کرده است، چراکه خود این فضا، حس نوستالژی و تعلق فرهنگی را در مخاطب برمی‌انگیزد. نورپردازی و طراحی صحنه نیز در خدمت ایجاد تناقض‌های بصری است که یکی از اصول فاصله‌گذاری محسوب می‌شود؛ به‌ویژه هنگامی که در صحنه‌هایی، تضاد میان موقعیت کمیک و پیام تلخ اجتماعی به‌شکلی هوشمندانه برجسته می‌شود.

بازیگری و اجرا

بازیگران، با تسلط بر تکنیک‌های بیان، بدن و اغراق برشتی، توانسته‌اند فضایی خلق کنند که هم تماشاگر را درگیر داستان کند و هم مانع از غرق شدن احساسی بیش از حد شود. با این حال، در برخی لحظات، اجرای دیالوگ‌ها کمی بیش از حد تصنعی به نظر می‌رسد، که شاید ناشی از تلاش برای تحمیل فاصله‌گذاری باشد. در چنین جاهایی، نمایش دچار نوعی افت انرژی در انتقال مفاهیم می‌شود و تماشاگر را تا حدی از ریتم روایی دور می‌کند.

چالش‌ها و کاستی‌ها

یکی از چالش‌های این نمایش، حفظ تعادل میان فرم و محتوا بوده است. هرچند اجرای تکنیک‌های تئاتر تعلیمی به خوبی در آن مشاهده می‌شود، اما گاه ریتم کند برخی صحنه‌ها می‌تواند تمرکز مخاطب را کاهش دهد. همچنین، برخی لحظات شعارزدگی در پیام‌های اجتماعی ممکن است اثرگذاری نمایش را کاهش دهد، چرا که به جای آنکه تماشاگر خود به نتیجه‌گیری برسد، گاهی پیام‌ها به‌صورت مستقیم و بدون لایه‌های زیرمتنی ارائه می‌شوند.

جمع‌بندی

با وجود برخی کاستی‌ها، «جگر هندی» را می‌توان یک نمایش دانشگاهی، علمی و جذاب دانست که توانسته با بهره‌گیری از تکنیک‌های فاصله‌گذاری، طنز تلخ و تئاتر تعلیمی، تجربه‌ای ارزشمند را برای تماشاگر رقم بزند. اجرا در سالن سنگلج، به دلیل فضای خاطره‌انگیز آن، بر جذابیت اثر افزوده و فرصتی فراهم آورده است تا علاقه‌مندان تئاتر، در دل تعطیلات نوروز، دور از شلوغی تهران، نمایشی معنادار و لذت‌بخش را تجربه کنند. این نمایش، نمونه‌ای موفق از بازآفرینی متون کلاسیک در بستر مدرن است که می‌تواند الگویی برای سایر تولیدات تئاتری باشد.
از تهیه کنندگان اجرا ، بازیگران و همه گروه و همچنین از عزیزان تئاتر سنگلج ممنونم که با ارائه مهر و محبت امکان ایجاد یک خاطره خوب تئاتری را چند برابر می‌کنند.

Tags: تئاتر جگر هندی, تالار سنگلج, رحمت امینی
منبعایران تئاتر

رحمت امینی:
قصه جذاب یکی از عناصر مهم اجراست
رحمت امینی نمایش «جگر هندی» را که یکی از حکایت‌های گلستان سعدی است از هفتم فروردین در تالار سنگلج به صحنه‌ می‌برد. او می‌گوید، متون ادبی را باید با رویکردی جدید اجرا کرد.



به گزارش ایران‌تئاتر، رحمت امینی، نویسنده، مدرس و کارگردان تئاتر که قرار است از هفتم فروردین ۱۴۰۴ نمایش «جگر هندی» را در تماشاخانه سنگلج روی صحنه ببرد، درباره این اثر توضیح داد.

امینی با بیان اینکه اقتباس از متون کهن ادبی از علاقه‌مندی‌های اوست، گفت: «جگر هندی» در ادامه علاقه و رویکرد ... دیدن ادامه ›› من به متون کهن و قدیمی ایرانی است که پیش از این نیز در اجرای برخی نمایش‌ها چون «جیجک علیشاه» و «استاد نوروز» به آن‌ها پرداخته‌ام.»

او ادامه داد: «این نمایش برگرفته از قصه‌ای از «گلستان» سعدی، شاعر شناخته شده و بنام قرن هفتم در باب سیرت پادشاهان است که قصه جذابی به نظرم رسید و متن آن را با کمک شایان صدرزاده برای اجرا آماده کردیم. این اثر پیش از این توسط حسن وارسته در سال 1383 کارگردانی شد و اکنون با تغییراتی عمده در متن و شیوه اجرایی روی صحنه خواهد رفت. لازم است اشاره کنم در تولید این اثر، پشتیبانی مناسبی از طرف موسسه آکتور؛ میلاد اسکندری و علیرضا گیلوری داشتیم.»

این هنرمند افزود: «مسئله مهم در مواجهه با متون ادبی کهن و همچنین آثار نمایش ایرانی؛ رویکرد متن و کارگردانی است. آثار شکسپیر و تراژدی‌های یونان نیز متون کهن هستند اما ما شاهد اجراهایی با رویکرد امروزی از این آثار هستیم. در واقع رویکرد جدید اگر در متن نباشد، حتما باید در شیوه اجرایی مورد توجه قرار بگیرد.»

امینی بیان کرد: «قصه جذاب یکی از عناصر مهم تولید و اجرای یک نمایش است اما اینکه چه حرفی و چگونه بیان شود، اهمیت ویژه‌تری دارد و البته ارتباط اثر با مخاطب به نویسنده، کارگردان و دیگر عوامل گروه نمایشی مرتبط است.»

کارگردان نمایش «جگر هندی» گفت: «به شخصه در اجرای این نمایش خیلی مستقیم به سراغ استفاده از شیوه‌های اجرایی نمایش ایرانی نرفتم. من همیشه در تمامی آثارم سعی کردم؛ مخاطبان تئاتری که به این هنر به چشم یک هنر ویژه نگاه می‌کنند و همچنین مخاطبان عام که برای سرگرمی به تماشای آن می‌نشینند را در نظر داشته باشم و اجرا برای همه آن‌ها واجد جذابیت‌های اجرایی باشد.»

او در پاسخ به چگونگی بهتر دیده شدن تالار سنگلج به عنوان مرکز اصلی نمایش‌های ایرانی بیان کرد: «برای بهتر دیده شدن تماشاخانه سنگلج باید به سمت اجرای آثار با کیفیت که استاندارهای لازم داشته باشد، برویم. قطعا لازم است که در هر فصلی چندین فرد شناخته شده برای اجرا در این تماشاخانه حمایت شوند. کارها باید از تمامی جنبه‌ها از نظر کارگردانی، نویسندگی، بازیگری و .. خوب باشند و حمایت‌ها باید به شکلی باشد تا علاوه بر هنرمندان کمتر شناخته شده در عرصه نمایش ایرانی، گروه‌ها بتوانند میزبان هنرمندان شناخته شده نیز باشند تا تماشاگر بیشتری به سالن بیاید.»

این هنرمند افزود: «ما در سالن‌های خصوصی شاهد اجرای نمایش‌هایی هستیم که سویه‌های نمایش ایرانی دارند و با بلیت‌های گران قیمت می‌توانند مخاطب را جذب کنند، این موضوع نشان‌دهنده علاقه مخاطب به این آثار است اما باید تلاش کرد تا استاندارهای خوب برای کار در نظر گرفته شود و همچنین به امر تبلیغات توجه داشت. متاسفانه گروه‌های نمایشی توانایی مالی مناسبی حتی برای تبلیغات ندارند.»

او بیان کرد: «تئاتر مجموعه‌ای از عناصر است که باید تا حد ممکن بهترین کیفیت را داشته باشند. هر کدام از این عناصر تضعیف شود؛ کل نمایش تحت تاثیر قرار می‌گیرد. همچنین که باید در نظر داشت؛ تئاتر هنر ارزانی نیست و بابت اینکه یک کار خوب اجرا شود، باید عوامل خوب در کنار هم قرار بگیرند؛ قطعا کنار هم قرار گرفتن تمامی این عناصر در دیده شدن هر اثر نمایشی چه نمایش ایرانی و چه غیر ایرانی تاثیرگذار است.»

به گفته این هنرمند؛ تمرین‌های نمایش «جگر هندی» به صورت فشرده از اواخر دی آغاز شده و امید است که از هفتم فروردین؛ برابر با روز جهانی تئاتر میزبان مخاطبان باشد.

گفت‌وگو: نگار امیری

🖊️یادداشت محمود رضا رحیمی
مدرس و کارگردان تئاتر
پس از دیدن جگر هندی
نقد فرمالیستی نمایش "جگر هندی"

نمایش "جگر هندی" که به نویسندگی و کارگردانی رحمت امینی در روزهای تعطیل عید نوروز در سالن سنگلج به صحنه رفته است، نمونه‌ای از تئاتر تعلیمی محسوب می‌شود که با الهام از یکی از حکایت‌های سعدی و تطبیق آن با فرهنگ ایرانی، کوشیده تا در عین حفظ جنبه‌های سرگرم‌کننده، مخاطب را به تفکر و نقد اجتماعی وادارد. در این نقد فرمالیستی، به چگونگی موفقیت و کاستی‌های نمایش از منظر ساختار، اجرا و تکنیک‌های به‌کاررفته می‌پردازیم.

ساختار و روایت

نمایش "جگر هندی" از یک روایت منسجم بهره می‌برد که ضمن حفظ چارچوب قصه‌گویی کلاسیک، از تکنیک‌های مدرن نمایشی ... دیدن ادامه ›› برای برقراری ارتباط موثرتر با تماشاگر استفاده می‌کند. در اینجا، تکنیک‌های فاصله‌گذاری برشتی به‌خوبی به کار گرفته شده است تا مخاطب به جای همذات‌پنداری مطلق، بتواند از خلال داستان، تفکر انتقادی خود را نیز فعال کند. استفاده از عناصر اپیک، شکستن دیوار چهارم، و گاه گسستن خط روایی، توانسته است ریتم نمایش را از یکنواختی خارج کند و جنبه‌های آموزشی را تقویت کند.

فرم بصری و میزانسن

یکی از نقاط قوت این اجرا، چیدمان صحنه و میزانسن‌های حساب‌شده است که ساده اما پرمفهوم طراحی شده‌اند. سالن سنگلج با فضای آفی نئاتری خود، بستر مناسبی برای این داستان فراهم کرده است، چراکه خود این فضا، حس نوستالژی و تعلق فرهنگی را در مخاطب برمی‌انگیزد. نورپردازی و طراحی صحنه نیز در خدمت ایجاد تناقض‌های بصری است که یکی از اصول فاصله‌گذاری محسوب می‌شود؛ به‌ویژه هنگامی که در صحنه‌هایی، تضاد میان موقعیت کمیک و پیام تلخ اجتماعی به‌شکلی هوشمندانه برجسته می‌شود.

بازیگری و اجرا

بازیگران، با تسلط بر تکنیک‌های بیان، بدن و اغراق برشتی، توانسته‌اند فضایی خلق کنند که هم تماشاگر را درگیر داستان کند و هم مانع از غرق شدن احساسی بیش از حد شود. با این حال، در برخی لحظات، اجرای دیالوگ‌ها کمی بیش از حد تصنعی به نظر می‌رسد، که شاید ناشی از تلاش برای تحمیل فاصله‌گذاری باشد. در چنین جاهایی، نمایش دچار نوعی افت انرژی در انتقال مفاهیم می‌شود و تماشاگر را تا حدی از ریتم روایی دور می‌کند.

چالش‌ها و کاستی‌ها

یکی از چالش‌های این نمایش، حفظ تعادل میان فرم و محتوا بوده است. هرچند اجرای تکنیک‌های تئاتر تعلیمی به خوبی در آن مشاهده می‌شود، اما گاه ریتم کند برخی صحنه‌ها می‌تواند تمرکز مخاطب را کاهش دهد. همچنین، برخی لحظات شعارزدگی در پیام‌های اجتماعی ممکن است اثرگذاری نمایش را کاهش دهد، چرا که به جای آنکه تماشاگر خود به نتیجه‌گیری برسد، گاهی پیام‌ها به‌صورت مستقیم و بدون لایه‌های زیرمتنی ارائه می‌شوند.

جمع‌بندی

با وجود برخی کاستی‌ها، "جگر هندی" را می‌توان یک نمایش دانشگاهی، علمی و جذاب دانست که توانسته با بهره‌گیری از تکنیک‌های فاصله‌گذاری، طنز تلخ و تئاتر تعلیمی، تجربه‌ای ارزشمند را برای تماشاگر رقم بزند. اجرا در سالن سنگلج، به دلیل فضای خاطره‌انگیز آن، بر جذابیت اثر افزوده و فرصتی فراهم آورده است تا علاقه‌مندان تئاتر، در دل تعطیلات نوروز، دور از شلوغی تهران، نمایشی معنادار و لذت‌بخش را تجربه کنند. این نمایش، نمونه‌ای موفق از بازآفرینی متون کلاسیک در بستر مدرن است که می‌تواند الگویی برای سایر تولیدات تئاتری باشد.
از تهیه کنندگان اجرا ، بازیگران و همه گروه و همچنین از عزیزان تئاتر سنگلج ممنونم که با ارائه مهر و محبت امکان ایجاد یک خاطره خوب تئاتری را چند برابر می‌کنند.