🔶نگاهی به نمایش دویل؛
روایتی از مکر و حیله تا جهل و نادانی
✒نکیسا خرّم

حمید رحیمی که پیش از این روی صحنه با بازی در نمایش "هیدن" و فیلم‌-نمایش‌های "پسران تاریخ"، "پچ‌پچه‌های پشت خط نبرد"، "بالاخره این زندگی مال کیه" خوش درخشید و "یک گفت‌وگوی عاشقانه در صبح دل‌انگیز سرد زمستانیِ" جعفر غلام‌پور را کارگردانی کرد، این روزها دومین همکاری مشترکش را با غلام‌پور تا ۱۰ دی ماه در عمارت نوفل‌لوشاتو روی صحنه می‌برد؛ "دِویل"؛ روایتی از مکر و حیله.

غلام‌پور چه نام هوشمندانه‌ای را برای روایت قدرت‌محور یک جامعه مذهبی و حاکمیت دینی در فضایی سورئال با سبک رئالیسم جادویی برگزیده‌است. نامی ... دیدن ادامه ›› که با گذشت زمان در طول تماشای اثر، تماشاگر با خود می‌گوید:" همین است! ابریشم گنده‌ای که از پیله حاصل می‌شود و دو کرم در درون دارد." و غیر از این نامی دیگر بر این نمایش بی‌معناست.

دویل، با اجرای تلفیقی فرم، پرفورمنس و بازی ۱۹ بازیگر با هدایت موسیقی متن روایت‌گر دنیای تاریک قدرت، خشونت، دین و قربانی‌سازی است. داستان شهری خیالی در اروپای قرون وسطی است که در آن کلیسا و مذهب به ابزاری برای استثمار و کنترل مردم تبدیل شده‌است.

ماکیاول فیلسوف ایتالیایی، نظریه مشهوری دارد که می‌گوید:" هدف، وسیله را توجیه می‌کند." و در این نمایش، قدرت در دست گروهی از رهبران مذهبی قرار دارد که با بهره‌گیری از ایدئولوژی مذهبی، مردم را به ترس و پذیرش سلطه کلیسا سوق می‌دهند و زمانی که پایه‌های حکومت خود را لرزان می‌بینند برای تحکیم بنیان خود دست به قربانی‌سازی دیگری می‌زنند و آری! هدف آن‌چنان مطلق است که هر وسیله‌ای را بایستی در راه آن قربانی کرد.

در این میان اندیشه میشل فوکو، فیلسوف و جامعه‌شناس فرانسوی در این نمایش مشهود است. به اعتقاد فوکو در فرایندی که در تاریخ کاملا منحصر به فرد بود، یک جماعت دینی خود را در قامت یک کلیسا سازمان داد. کلیسای مسیحی از همان آغاز نهادی بود که هدف از آن، حکومت بر زندگی روزمره انسان‌ها با توجیه هدایتشان به زندگی جاویدان بود. در واقع کلیسای مسیحی می‌کوشید به جای تقویت خودمختاری و اراده مردم، جهت تحکیم حکومت خود مردم را با جهل و نادانی و بدون تفکر مطیع خود کند؛ تقویت اطاعت کورکورانه و بی‌چون و چرا در افراد تحت سلطه خود. به اعتقاد فوکو یکی از فعالیت‌های مهم‌تر کلیسای مسیحی برای حکومت بر جان‌ها، تکنیک اعتراف یا حقیقت‌گویی بود. به باور او، اعتراف که اصالتا عملی قضایی است در نهایت آیین مقدس واجبی برای تمام مسیحیان شد. از نظر او کشیشان و شبان در تلاش برای پروراندن پیروی اعتراف را به عملی تبدیل کردند که از طریق آن حقیقت خاصی که به شکل سری در درون روح پنهان بود به عنصری تبدیل شود که قدرت شبان از مجرای آن اعمال می‌شود و از طریق اعتراف است که پیروی تمرین و رابطه پیروی کامل تضمین می‌‌شود.
به عبارت دیگر، به اعتقاد فوکو قدرت نه تنها از طریق نهادهای حکومتی بلکه از طریق نهادهای اجتماعی مانند مذهب، آموزش و خانواده نیز اعمال می‌شود‌ و در این نمایش، کلیسا به عنوان نهادی در پی تسلط بر روح و روان و جسم افراد است
و قدرت خود را از طریق ترس و تهدید می‌سازد.
در این نمایش، اسقف به عنوان یک رهبر کاریزماتیک با شیطان هراسی قدرت خود را تحکیم می‌کند.
ادامه دارد...