(آزار)
خیلی دوست داشتم درباره ی نمایش یخ زده بنویسم. نمایشی که توسط نویسنده انگلیسی بیش از دودهه قبل نوشته شده و به انتخاب روزنامه ایندیپندنت جزء 40نمایشنامه های مهمی است که قبل از مرگ باید خواند. البته در سال های بعدی به دلیل اتهام سرقت از برخی متون تحقیقاتی در نمایشنامه ،جنجالی هم پیرامونش اتفاق افتاد.(ویکی پدیا)
انتخاب یک کودک (کودک -بازیگر)،برای بازی در نمایش هولناکی که به تبعات تلخ و روانکاوانه وعاطفی دزیده شدن و قتل یک دختربچه ده ساله توسط یک پدوفیل قاتل سریالی می پردازد، برایم حیرت آور و پرسش برانگیز شده است ،قبل از هر پرداخت به امر اجرایی و واکاوی متن این مساله به دغدغه اصلی ام بدل شد.
انتخاب یک بچه برای حضور تقریبا پر رنگ بر صحنه در نقشی که در نمایشنامه خیلی زود می میرد و اساسا ذیل شخصیت های اصلی نمایش که شامل مادر و خانواده و محقق امور جنایی و قاتل پدوفیل هستند، قرار نمی گیرد.این کودک در نمایش با لباس باله رقصان ظاهر می شود و تقریبا زیر آوار عظیمی از فضاسازی های ناشی از کلمات مرتبط با آزار و کودک دزدی و قتل دختربچه ها وخشونت های کلامی تا انتهای نمایش قرار می گیرد. در صحنه ای هولناک،بدن کفن پیچ شده اش ، توسط نقش مادر(با بازی درخشان ریحانه سلامت)و خواهربزرگترش لمس می شود در حالیکه از جمجمه و استخوان های دست و پایش که توسط قاتل متجاوزش شکسته شده، صحبت می کنند.او همه چیز را روی صحنه و پشت صحنه می شنود. هر شب.. به مدت شاید سی شب ..چرا؟ واقعا چرا یک بچه خردسال روی صحنه باید چنین تجربه ای داشته باشد؟ در صورتیکه حتی ضرورت اجرایی و متنی حضور فیزیکال او هم وجود نداشته؟
بعد از پایان نمایش از برخی عوامل از تاثیر وخیم روحی و روانی که چنین موضوع سیاه و هولناکی می تواندبر ... دیدن ادامه ›› کودک در طول اجرا داشته باشد،پرسیدم. گفتند این بچه یک بازیگر است! بعد اعلام کردند کودک بازیگر جلسات زیادی را با مشاوره روانشناس هم گذرانده و البته مادرش هم در همه جا همراهش بوده. تصادفا مادر واقعی کودک بازیگر هم آنجا بود و گفت بلاخره بچه باید از جایی شروع به آموزش کند.
در برگه نمایش برای مخاطبان زیر 15سال محدودیت اعلام شده است. پس چرا از کودک خردسال در چنین نقشی بر صحنه استفاده شده است؟ آیا متن به اقتضای حضور او تغییر و تعدیل یافته است؟ مهیبی و تیرگی متن طوری نبود که توجیه گر، تفکیک نقش از واقعیت در کودک باشد. چنین مضمونی اثراتش را بر هر کودکی چه به عنوان مخاطب و چه به عنوان بازیگر دارد.
آیا این حضور اخلاقی است؟ آیا حضور دختربچه در چنین نمایشی به مثابه آزار نیست؟ چرا کارگردان برای چنین متنی به شدت آسیب رسان به لحاظ روحی حتی برای بزرگسالان ،از وجود کودک استفاده کرده است؟ آیا حضور مشاوران روانشناسی کودک می توانند تضمینی برای حفاظت و ایمنی روحی روانی کودک باشند؟ حتی در علوم پایه و پزشکی تضمین ایمنی صد در صد در مقابل آسیب حین درمان وجود ندارد، . آیا رضایت والدین صرفا در این شرایط اکتفا می کند؟
در شکلی دیگر والدینی هم داریم که به رضایت کامل کودکان خود را به تماشای تئاترهای رده بندی شده سنی بزرگسالان می برند که از مصادیق آزار کودکان تلقی می شود.
آیا چنین انتخاب و اتفاقی که ظاهرا در برخی نمایش های دیگرهم به اشکال دیگر تکرار می شود به دلیل فقدان قوانین حمایتی و قابل اتکا ذیل عنوانی مثل پروتوکل های حمایتی ازحقوق کودکان بازیگر نیست؟ آیا اساسا قانون کلی تری تحت عنوان حقوق کودکان پوشش دهنده چنین زیرشاخه ای از حقوق کودکان هست؟
درد است ...بی تفاوتی نسبت به حقوق اولیه کودک آن هم توسط بخش فرهنگی و اندیشمند این مملکت که خود باید برای ریشه کنی آن و آگاهی بخشی اجتماعی درباره آن فعال باشد، حالا حتی بخشی از تدوام و بازتولید آن هستند. شاید اگر این اجرا با چنین شرایطی جای دیگری از دنیا روی صحنه می رفت بر اساس قوانین حمایتی از کودکان بازیگر، با فوریت متوقف می شد. دریغ