به نام الله
مروری بر فیلم
برادارن لیلا ساخته سعید روستایی

سومین ساخته کارگردان در ژانر درام خانوادگی اثری است به غایت سمبلیک و نمادگرایانه. در سه گانه سینمایی خود، روستایی جامعه ایران را در فضایی نکبت بار، فقر و فلاکت زده به تصویر می کشد و در نهایت در سومین اثر خود هم به راه حل هایی برای برون رفت از این باتلاق اجتماعی می رسد. در این یادداشت تنها به ذکر دو فقره از نمادهای اصلی این فیلم اشاره می کنم، اسماعیل جورابلو با بازی سعید پورصمیمی نماد جامعه سنتی پیشا مدرن و لیلا نماد کشور ایران که زن شخصیت اول ... دیدن ادامه ›› فیلم است.

جامعه ایرانی هنوز در تکاپو برای گذر از دوران پیشا مدرن و سنتی خود است. این جامعه سنتی ضرورتاً جامعه دینی نیست زیرا مولفه های اخلاقی و شرعی در آن دیده نمی شود. این جامعه هنوز درگیر مناسبات سنتی و عرفیِ غیر عقلانی خود است و از آن گذر نکرده. جامعه سنتی پیشا مدرن تکلیف محور وابسته به مشیت تعیین شده خود است و سرنوشت محتوم خود را پذیرفته ولی این مناسبات دیگر پاسخگوی نسل جدید نیست. جامعه سنتی غیر عقلانی دارای اندیشه ای نیست و تنها کاری که می کند آن است که خود را در مسیر و جریان آب رودخانه نگاه دارد و مسیر زندگی را طی کند. اسماعیل جورابلو تحت هیچ شرایطی حاضر نیست از سبک زندگی خود دل بکند تا سرنوشت خود را بدست خود تعیین کند. او چنان شادمانه و بی خردانه تسلیم وضع موجود است که فراموش کرده شمارش معکوس برای گذر از این موقعیت آغاز شده است.

از سوی دیگر لیلا با بازی ترانه علیدوستی نماد کشور ایران و عقلانیت است. نماد ایرانی که به مردمش راه برون رفت از منجلاب اقتصاد سیاسی را در قالب عقلانیت و اندیشیدن می دهد ولی مردمش توان بیرون آمدن از گذشته نکبت بار خود ندارد و به آن اعتماد بنفس لازم نرسیده. لیلا کسی است که پرچم عقلانیت را می خواهد بدست مردمش و ساکنین سرزمینشان بدهد تا از سرگردانی و بلاتکلیفی نجات پیدا کنند. این عقلانیت جامعه را به سمت جلو سوق می دهد تا فکری برای پیشرفت در آینده مردمانش بکند. اینجاست که به یاد جمله معروف فیلسوف فرانسوی رنه دکارت می افتیم که آغاز جامعه مدرن را رقم زد «من می اندیشم، پس هستم». جامعه مدرن عقلانی می اندیشد و تلاش می کند بی واسطه با تکیه بر عقلانیت خود موانع پیشرفت را از سر راه خود بردارد.

متاسفانه این تنها راه برون رفت و گذر از جامعه پیشامدرن است و این محقق نمی شود بجز با مرگ اسماعیل جورابلو. سعید روستایی در حقیقت مسیر حرکت جامعه را تعیین کرده و می گوید تنها با مرگ انسان پیشا مدرن است که انسان مدرن قابلیت متولد شدن پیدا می کند. البته این بدان معنی نیست که انسان مدرن مسیری هموار را از ابتدا تجربه خواهد کرد زیرا این جامعه مشکلات جدید عصر خود را بهمراه دارد از قبیل اقتصاد سیاسی و درگیری با تورم فزاینده خانمانسوز. ولی چاره ای نیست جز اینکه با تکیه بر عقلانیت به مبارزه با مشکلات و موانع برخاست. بعلاوه، جامعه مدرن البته فرسنگها با مدینه فاضلهِ غرق در مناسبات مدرنیزاسیون و نظام سرمایه داری گرفتار است. این جامعه بدون چالش و مشکلات نخواهد بود ولی با تکیه بر عقلانیت می توان به زیست خود ادامه داد. دیگر نمی توان همانند جنگ ایران و روس در دوران فتحعلی شاه قاجار با شمشیر به جنگ دشمن رفت، بلکه باید همانند آنها به سلاح جنگی مدرن به جنگ آنها رفت.

تشکر