«مدارِ بسته» نقد و بررسی شد

به گزارش روابط عمومی نمایش «مدارِ بسته»، جلسه نقد و بررسی نمایش «مدارِ بسته» به کارگردانی و نویسندگی پگاه طبسی نژاد شب گذشته پس از پایان نمایش  توسط کانون ملی منتقدان تئاتر ایران برگزار شد.
در ابتدای این جلسه، علی جعفری کارشناس و منتقد تئاتر گفت: بنده بنا به یک توفیق اجباری هفته قبل و در جای دیگری با اینکه نمایش را ندیده بودم درباره آن با کارگردان اثر صحبت کرده بودم بنابراین من این نمایش را با یک پیش زمینه ذهنی دیدم و خب این خیلی در نظرات من تاثیرگذار است. به عقیده من «مدارِ بسته» بیش از هرچیزی برآمده از یک دغدغه خصوصی و محفلی و حاصل تفکرات یکسری آدم ها با تخصص، ذات و نگاه شغلی مشخص است. همه ما در دوره هایی از زندگی مان دچار بحران هویت می شویم و همیشه این سوال همراهمان است که خب ما چکاره ایم؟ قراراست چکاره شویم؟ حالا این دغدغه و هویت برای کسانی که دغدغه بازیگری دارند بحران هویت شکل دیگری پیدا می کند.
وی افزود: بنظر می رسد ایده نمایش این است که یکسری افراد قراراست بازیگر شوند و رویای بازیگری دارند و ویدئویی از خودشان ضبط می کنند و این ایده در یک قالب تکنولوژیک اجرا شده است. تصویری که در این نمایش نشان داده می شود، آدم ها را از سطح، به عمق و از عمق به سطح می برد منتها مسئله این است که معلوم نیست که مخاطب چقدر می تواند همراه این رفت و آمد باشد. به عقیده من این نمایش برای مخاطب عام طراحی نشده است. به عبارتی این نمایش که بسیار هم منظم و مرتب است و شروع بسیار خوبی هم دارد دچار یک اتفاق برآمده از شرایط تئاتر و برای مخاطب معمول تئاتر طراحی نشده است. احتمالا تنها بخشی که بازیگران نقش بازیگران معروف در برخی از فیلمهای مشهور را بازی می کنند برای مخاطب عام جذابیت دارد.
این منتقد تئاتر ادامه داد: همانطور که اشاره کردم شروع نمایش بسیار شگفت آور و جذاب است و می تواند نوید بخش باشد ولی از یک جایی به بعد دستش برای مخاطب رو می شود و بنطرم این نقص باید برطرف شود. حتی به نظرم مخاطب از آخر نمایش به اندازه اول آن لذت نمی برد چون در دقیقه های آخر مخاطب نوعی حس خستگی و رخوت پیدا می کند. بنده با فرم تکرار که فرم مورد علاقه کارگردان است مشکلی ندارم من با تکرار در زمان که نوعی حس رخوت می دهد مشکل دارم.
وی در پایان گفت: در طراحی میزانسن کار، اینکه آدم ها هر لحظه همدیگر را ماسکه می کنند بسیار با متن نمایش همخوانی دارد وبنظرم بسیار طراحی مناسبی برای کار است ولی درپایان متن، با کورسوی امیدی که گذاشته می شود موافق نیستم و بنظرم باید مونولوگ انتهایی نمایش تغییراتی بکند. البته بنده در مقام منتقد کارم پیشنهاد دادن نیست ولی فکر می کنم کارگردان باید برای آخرهای نمایش فکری کند.
پس از جعفری، پگاه طبسی نژاد، نویسنده، طراح و کارگردان اثر در ابتدای سخنانش با اشاره به چگونگی نگارش متن گفت: در «مدارِ بسته» اینگونه نبوده است که متن و ایده اجرا از ابتدا درهم تنیده شده باشند و ساختار متن مشخص بود ولی در طول کار فرم متن تغییر پیدا می کرد در واقع متن با اتفاقات صحنه پیش می رفت.
وی افزود: من به مدیوم تئاتر نگاه دیگری دارم و همیشه برایم جذاب بوده که بدانم آیا می شود زاویه دید تماشاگر را تغییر داد. در این کار هم بدون اینکه بخواهم بازیگران را ابژه کنم دنبال این کار هستم و حاصل این تلاش، ثمره سال ها علاقه و پژوهش من است. ضمن اینکه یکی از فرم ها و دغدغه های مورد علاقه من تکرار است. دوسال قبل، قرار بود اجرایی از نمایشنامه شاه لیر با حدود ۲۰ بازیگر تازه کار داشته باشم که به دلایلی این کار متوقف شد و اجرا نشد در همان زمان برایم این سوال مطرح شد که بهترین شاه لیر، بهترین هملت و خیلی از بهترین های دیگر چگونه شکل می گیرد؟
طبسی نژاد در پاسخ به جعفری درباره مخاطب نمایش توضیح داد: مخاطب خاص این نمایش لزوما تئاتری نیست و می تواند یک مهندس یا کارشناس ادبیات باشد که با بخش هایی از نمایش همزاد پنداری کند. نکته دیگر اینکه برخلاف نظر خیلی ها این نمایش Visual art و یا یک پرفرومنس نیست و دقیقا یک تئاتر است و تمام ویژگی های یک تئاتر را دارد. «مدارِ بسته» یک نمایش مهندسی شده است که برای هرصحنه آن برنامه ریزی صورت گرفته است.
این کارگردان تئاتر ادامه داد: یکی از آرزوهای من این بود که می شد کار را در ۳ یا ۴ ساعت اجرا کنم. چون فرم کار بر پایه تکرار و مدل آن یک مدل durational است. مگر ممکن است ما بتوانیم از رخوت و تکرار فرار کنیم. علاوه بر اینکه ما در این نمایش داستانک های کوتاه داریم ولی قصه تعریف نمی کنم.
وی در پایان اضافه کرد: به عقیده من فضای تئاتر امروز ما بیشتر به سمت سرگرمی رغبت دارد و ما کمتر به کارهای durational عادت داریم. من صحنه آخر را بارها نوشتم و درنهایت چیزی که الان روی صحنه اجرا می شود راضیم کرد. به عقیده من تماشاگر با مونولوگ های اخر نمایش می تواند تکان بخورد و تحت تاثیر قرار بگیرد.
در انتهای این جلسه، صبا علیزاده، آهنگساز اثر گفت: بنا به نقد آقای جعفری، من فکر می کنم رخوت و خستگی آخر نمایش شبیه حس بازیگران و رخوتی است که در آن گیرافتاده اند بنابراین می شود گفت این رخوت و خستگی کاملا عمدی بوده است.ما همیشه عادت داریم از موقعیتی که خسته مان می کند فرار کنیم، به چیزی فکر نکینم، حوصله مان سرنرود و خب بخش های آخر نمایش ما را مجبور می کند در این فضا قرار بگیریم. ضمن اینکه به عقیده من هرگونه مخاطبی می تواند این نمایش را ببیند چون هر کسی می تواند با موضوع هویت درگیر باشد.