نشست «زیر سقف دودی» در برج میلاد / بحران ناپیدای طلاق عاطفی

نشست پرسش و پاسخ فیلم سینمایی «زیر سقف دودی» به کارگردانی پوران درخشنده در سالن سعدی برج میلاد برگزار شد.

به گزارش ستاد خبری جشنواره فیلم فجر، نشست پرسش و پاسخ فیلم سیمایی «زیر سقف دودی» ساخته پوران درخشنده با حضور کارگردان، مریلا زارعی، آزیتا حاجیان، بهنوش طباطبایی، ابوالفضل میری و لاله مرزبان بازیگران، محمدرضا دلپاک صداگذار، مسعود سلامی مدیر فیلمبرداری و هایده صفی‌یاری تدوین‌گر برگزار شد.

درخشنده در ابتدای نشست با اشاره به بار سنگینی که اصحاب رسانه بر دوش دارند، عنوان کرد: کاری که این افراد انجام می‌دند بسیار سنگین است و آن‌ها می‌توانند در نگاه جامعه تاثیرگذار باشد، آن‌هم جامعه‌ای که بیشتر مونولوگ دارد!

این کارگردان در ادامه و با اشاره به اینکه از فیلم قبلی‌اش «هیس! دخترها فریاد نمی‌زنند» پنج سال گذشته است، اظهار کرد: برای اینکه شرایط ساخت یک فیلم چه از لحاظ محتوا و چه از لحاظ شرایط مالی فراهم شود، زمان‌بر است. آن‌هم در شرایطی که کسی کمک نمی‌کند و انتظار دارد کاری که آن‌ها می‌خواهند را  انجام دهیم. تا شرایط حاضر شود دو سال طول کشید، فیلمنامه و تحقیق هم دو سال زمان بُرد و پیش‌تولید، تولید و پس از تولید هم ۶ ماه زمان لازم داشت و الان می‌توانم خستگی از تن در کنم.

این کارگردان در پاسخ به این پرسش که فیلمش احساس یاس و ناامیدی دارد، گفت: ما چنین حسی را نسبت به فیلم نداشتیم، وقتی از مشکلی حرف زده می‌شود و درباره آن آگاهی داده می‌شود، یعنی به دنبال حل آن هستیم، پس امید وجود دارد و اصلا این فیلم بحث ناامیدی ندارد.

درخشنده در ادامه درباره فیلم توضیح داد: همه ما در این جامعه زندگی می‌کنیم، هرجایی که هستیم، آدم‌های زیادی را می‌بینیم که می‌نالند و این نالیدن‌ها همان چیزی است که تلنگر می‌زند چرا در این شرایط هستیم.

وی افزود: قطعا اگر پنج سال قبل بود در ساخت این فیلم تردید داشتم، من دو سال قبل طرحی درباره طلاق قانونی داشتم که چهار بار فیلمنامه آن را با چهار همکار مختلف نوشتم. اما هرچه جلو رفتم احساس کردم جامعه چندین گام از منِ فیلمساز جلوتر است. شرایط جامعه و اتفاقات به شکلی بود که مرا به ساخت این فیلم کشاند. چون من از مردم سفارش می‌گیرم، هیچ‌وقت چیزی که خودم دوست داشتم را نساختم، هرچیزی که احساس کردم مردم در جامعه لازم دارند را ساخته‌ام. ۹۰ درصد جامعه ما در طلاق عاطفی هستند و این جنس از طلاق در همه سنین و خانواده‌ها ممکن است رخ دهد.

درخشنده همچنین یادآور شد: در این زمینه بحرانی وجود دارد که همه آن‌ها را زیر فرش قایم کردیم، بدون در نظر گرفتن اینکه ممکن است سرنگونی به بار بیاورد، طلاق عاطفی یعنی طلاقی که دو طرف تصمیم می‌گیرند این زندگی را داشته باشند، اما رابطه موازی خودشان را هم دارند، البته در این فیلم به خودم این اجازه را ندادم که روابط را از دو سو نشان دهم چون بنیان خانواده برایم اهمیت بیشتری دارد و از یک سمت که بیشتر اتفاق می‌افتد آن را روایت کردم. به جهت اینکه آمار در این زمینه بسیار زیاد بود، احساس کردم باید این فیلم را بسازم.

این کارگردان درباره بازیگرهای فیلم‌هایش اظهار کرد: من در کارهایم مانند تمرین‌های تئاتر متن را همراه  با بازیگرها جلو می‌برم. بازی همه بازیگرها در این اثر را می‌پسندم و قبول دارم و باید بگویم آقای اصلانی سخت‌ترین بازی را داشتند، چون دو بازی کاملا در تضاد را باید نشان می‌داد. آقای اصلانی در فضای بازیگری ما تک هستند، یعنی بعد از مرحوم خسرو شکیبایی، آقای اصلانی بسیار خلاق است و اهمیت زیادی برای پروژه می‌گذارد و اگر شرایط به وجود بیاید، دوست دارم دوباره با او کار کنم.

وی ادامه داد: مریلا زارعی هم به معنای واقعی بازیگر است و در سن ایشان، بازیگر کم داریم، بازیگر کسی است که خلاقیت دارد، به فیلمنامه اهمیت می‌دهد و با آن زندگی می‌کند، فیلمنامه را تا آخرین لحظه همراه خودش می‌برد.

درخشنده که در فیلم سینمایی «زیر سقف دودی» دو بازیگر جوان را هم معرفی کرده بود، درباره انتخاب آن‌ها و بها دادن به جوانان برای بازی در فیلم‌های سینمایی بیان کرد:  ما وظیفه داریم نسل دیگری را که به سینما و بازیگری علاقه دارند حمایت کنیم. باید جوان‌هایی که هزینه می‌کنند و به کلاس‌های بازیگری می‌روند، ببینیم و برای بازی انتخاب کنیم. نسل جدید باید بیایند، افت و خیز داشته باشند و دیده شوند، مطمئن باشید اگر مسیر را درست انتخاب کرده باشند، می‌مانند، اما اگر بخواهند فقط مشهور شوند، خودشان هم افول می‌کنند.

این کارگردان و فیلمنامه‌نویس با تاکید بر اینکه هرگز نمی‌خواسته فیلم تلخی بسازد، بیان کرد: مطمئن باشید اگر می‌خواستم با واقعیت‌هایی که در تحقیقات خودم به آن‌ها رسیده بودم فیلم را بسازم، اصلا امکان نمایش پیدا نمی‌کرد، من سعی کردم با رعایت خط قرمز‌ها این موضوع را بیان کنم و خطررات آن را به گوش جامعه برسانم نه اینکه اصلا ساخته نشود.

درخشنده با تاکید بر اینکه «شیرین» در فیلم او شناسنامه زن ایرانی را دارد و به واقعیت‌های جامعه نزدیک است، بیان کرد: زن ایرانی از خودش می‌گذرد و به فرزند و خانواده‌اش رسیدگی می‌کند. در فیلم نشان می‌دهد که زنان ما حتی در مواردی از خودشان هم می‌گذرند و خودشان را نمی‌بینند.

وی با اعتقاد به اینکه بزرگترین ضربه در مسئله طلاق عاطفی را بچه‌ها می‌خورد، عنوان کرد: در ابتدا فیلم می‌بینیم فرزند این خانواده با افرادی در ارتباط است که با خانواده‌اش تضاد بسیاری دارند، اما چون این بچه خودش نهاد پاکی دارد، دنبال سقفی می‌گردد تا عاطفه و امنیتی را که در خانواده نداشته، زیر سقف جدید پیدا کند.

او همچنین تأکید کرد که امروز نسل دهه هفتادی‌ها در معرض خطر هستند و در فیلم می‌گوییم سقفی که به نام خانواده بالای سر بچه‌ها وجود دارد را خراب نکنیم و نگران آن‌ها باشیم.

مریلا زارعی با اشاره به اینکه امسال دو فیلم در جشنواره دارد، اظهار کرد: امسال در دو فیلم جشنواره حضور دارم که هر دو را کارگردانان زن ساخته‌اند، کارگردان‌هایی که در سینما دغدغه دارند و در راه خودشان هم موفق هستند.

وی ادامه داد: چیزی که مرا به بازی در «زیر سقف دودی» جذب کرد، نظریه و بحثی بود که در آن مطرح شده بود، با اینکه قطعا کم و کاستی‌هایی در فیلم وجود دارد، اما برای من در کنار خانم درخشنده بودن بسیار افتخار داشت. 

این بازیگر در پاسخ به این سوال که بیشتر در آثار اجتماعی حضور پیدا می‌کند، اظهار کرد: من به سینمای کمدی علاقه زیادی دارم و اینکه فیلمنامه‌ای نوشته شود که هم هویت داشته باشد و هم برای مخاطب جذابیت ایجاد کند، حتما بازی می‌کنم، اما از آن‌جایی که سینما برای من تریبون است و فکر می‌کنم از طریق آن می‌توان درد جامعه را بیان کرد، به همین دلیل نمی‌خواهم این فرصت را از دست بدهم و فیلمنامه‌های اجتماعی دغدغه‌مند که برایم جذاب هستند و در حوزه‌هایی باشند که کمتر دیده شده باشند را بازی می‌کنم، البته حضور کارگردان زن در آن‌ها هم بی‌تاثیر نیست، مخصوصا خانم درخشنده که جز اولین‌ها در این حوزه بودند و کار کردند تا دیگران هم در این عرصه حضور پیدا کنند.

زارعی که ظاهر متفاوتی برای بازی در این فیلم دارد، در این باره نیز توضیح داد: با صحبت‌هایی که با خانم درخشنده داشتیم، احساس کردیم «شیرین» باید المان‌هایی داشته باشد و این المان ها در ظاهر فیزیکی، گریم و حتی لحن بیان بی‌انگیزه و بدون انرژی او وجود داشتند. برای فیزیک من حجمی را طراحی کرده بودند که من را چاق‌تر نشان می‌داد، کار ۱۰-۱۲ ساعته روزانه با این حجم کار خیلی مشکلی بود.