نقد فیلم: پرویز خان
به کارگردانی علی ثقفی

در نخستین تجربه بلند سینمایی‌اش، علی ثقفی به سراغ چهره‌ای رفته که هم در تاریخ فوتبال ایران جایگاه ویژه‌ای دارد و هم در حافظه اخلاقی بسیاری از مردم مانده است: پرویز دهداری. اما «پرویز خان» به‌جای تبدیل‌شدن به یک درام زندگی‌نامه‌ای دقیق و پرکشش، بیشتر شبیه یک تصویر کاریکاتوری از یک اسطوره اخلاق شده است؛ تصویری که نه عمق دارد، نه تپش، نه جان.

روایت و درون‌مایه
فیلم سعی دارد بازسازی‌ای دراماتیک از مقطعی حساس در زندگی پرویز دهداری ارائه کند؛ دوران پس از استعفای گروهی بازیکنان تیم ملی و تصمیم او ... دیدن ادامه ›› برای ساختن تیمی تازه. اما روایت نه با تکیه بر واقع‌گرایی جلو می‌رود و نه در تخیل خود جهان منسجمی می‌سازد. بسیاری از لحظات فیلم، بیشتر محصول تلاش برای اسطوره‌سازی است تا روایت‌گری؛ تلاشی که نه‌تنها قانع‌کننده نیست، بلکه باعث فاصله گرفتن مخاطب از شخصیت اصلی هم می‌شود.

بازیگری و شخصیت‌پردازی
شاید مهم‌ترین ضعف فیلم در همین‌جاست. انتخاب بازیگران، خصوصاً برای نقش پرویز دهداری، ناامیدکننده است. در حالی که این نقش نیازمند بازیگری با اقتدار درونی، سادگی و نوعی وقار طبیعی بود، اجراها عمدتاً سطحی و گاه تصنعی‌اند. نه شیمی مناسبی میان بازیگران شکل می‌گیرد، نه درک درستی از موقعیت در لحظات حساس وجود دارد. در نتیجه، شخصیت‌ها در حد تیپ‌هایی باسمه‌ای باقی می‌مانند.

میزانسن و کیفیت بصری
با وجود تلاش‌هایی در بازسازی فضای دهه ۶۰، فیلمبرداری ساده‌انگارانه و قاب‌بندی‌های خنثی، مانع شکل‌گیری فضای بصری منسجم می‌شوند. فیلم‌برداری در بهترین حالت کار راه‌انداز است و تدوین هم با وجود سعی در حفظ ریتم، فاقد ضرباهنگ دراماتیک است. لحظات عاطفی آن‌چنان که باید ضربه نمی‌زنند و صحنه‌های ورزشی هم تنش ندارند. نتیجه، فیلمی است که مدام از سطح عبور می‌کند، اما هرگز در لایه‌ای عمیق‌ فرو نمی‌رود.

موسیقی و فضاسازی
موسیقی گاه بیش از حد گل‌درشت است و سعی دارد با تأکید افراطی، بار معنایی فیلم را سنگین‌تر کند. در حالی که محتوا خود یارای چنین فشاری را ندارد. لحن کلی فیلم نیز بیش از آنکه حماسی یا تأمل‌برانگیز باشد، درگیر نوعی روایت گلخانه‌ای و ساختگی است که نه حس واقعی می‌سازد، نه شور سینمایی.

در یک نگاه منتقدانه
پرویز خان نه یک فیلم‌ِ زندگی‌نامه‌ای موفق است و نه یک اثر درخور درباره شخصیت تاریخی محبوب. فقدان انتخاب‌های جسورانه، پرداختی سطحی و ناتوانی در ساختن فضایی تأثیرگذار باعث شده تا اثری که می‌توانست به یکی از فیلم‌های مهم سینمای ورزشی ایران تبدیل شود، به محصولی فراموش‌پذیر بدل گردد؛ فیلمی که زیر بار نام شخصیتش، خم شده و فرومی‌ریزد.

امتیازدهی:

بازیگری | 4/10
فیلم‌نامه | 3/10
کارگردانی | 3/10
تأثیرگذاری | 4/10

نوشته : سعید رهنما