سرویس تئاتر هنرآنلاین

تئاتر ایران پز تئاتر محیطی می‌دهد اما به آن نمی‌پردازد / لزوم توجه به تئاتر محیطی در دوران کرونا در گفت‌وگو با چنگیزیان، کمالی مقدم و اتحاد


بازاندیشی اغلب سبب پیشرفت می‌شود

علی اتحاد که این روزها نمایش "شب سیصد و شصت و ششم" را در باغ فرهنگسرای نیاوران اجرا می‌کند، درباره تجربه اجرا در فضای باز، گفت: ... دیدن ادامه ›› ساده‌ترین پاسخ به این پرسش این است؛ بسیار تجربه مطبوعی‌ست. با این حال ترجیح می‌دهم که کمی بیشتر در این باره بگویم. تجربه‌ کار در فضاهای نامتعارف برای من تجربه‌ آشنایی است. احتمالا می‌دانید که کارهایم عمدتا جایی میان "نمایش" و "پرفورمنس‌آرت" شکل می‌گیرد، از این جهت هر بار تلاش کرده‌ام مکان مناسب آن اجرا را بیابم و یا اجرایی از پیش موجود را در فضایی تازه بازسازی کنم.

او همچنین افزود: این شیوه سبب می‌شود که امکانات "عرصه‌ نمایش" وسیع‌تر شود؛ توجه کنید که ترجیح می‌دهم به جای "صحنه" که تعریفی مشخص دارد از عبارت "عرصه‌ نمایش" استفاده کنم. به این ترتیب هر بار کار برای من به عنوان مولف، بدل به چالشی تازه می‌شود. می‌خواهم بگویم حالا که "کووید-۱۹" شرایط را به این سو برده ترجیح می‌دهم به جای انفعال، از این شرایط به نفع کارم استفاده کنم. "شب سیصد و شصت و ششم" در مراحل تمرین با این امید شکل گرفت که شاید روزی بشود در فضاهای نامتعارف اجرا شود. با این حال سال‌ گذشته کار را از تماشاخانه‌های معمول آغاز کردم چون پیش از این مرجع مربوطه بر سر صدور مجوز نمایشی در فضاهای غیر نمایشی سخت‌گیرتر بود.

اتحاد همچنین اضافه کرد: مگر کار هنرمند همین نیست که هر روز در پی راهی تازه برای بیان خیالات‌اش باشد؟ ما هراس‌هایی داریم و آرزوهایی و مدام گِردِ این هراس‌ها و آرزوها چیزی می‌تنیم و مدام گوشی و چشمی می‌جوییم که آن‌چه ساخته‌ایم را برایش شرح دهیم یا پیش چشم‌اش بیاوریم؛ زمینه‌ این داد و ستد خیالی چه صحنه باشد و چه باغ یا هر کنج دیگری برای من تفاوت چندانی ندارد. جلوی تنفس را که نمی‌شود گرفت. این خیال‌پردازی‌ها برای هنرمندان به مثابه نفس کشیدن است. اگر روزی - شبیه به فیلم‌های پساآخرالزمانی - هیچ زیرساخت آشنایی روی زمین نماند من چه می‌کنم؟ احتمالا هنوز هم در حال خیال‌پردازی‌ام؛ نه؟

این کارگردان در پاسخ به این پرسش که آیا این امکان اجرایی را مناسب این روزها می‌دانید؟ یادآور شد: به هر حال جمع انسانی بستر شیوع بیماری را فراهم می‌کند. البته که فضای بسته به گفته‌ متخصصان به مراتب خطرناک‌تر از فضای باز است. در این زمینه تخصصی ندارم و مثل بسیاری شهروندان گوش سپرده‌ام به اخبار هر روزه. حرفم اما چیز دیگری‌ست؛ جویبار حیات را که نمی‌شود متوقف کرد. می‌بینید که مردم ما کم طاقت شده‌اند. از حوالی اردیبهشت بود که یکی پس از دیگری مراکز عمومی باز شدند و کافه‌ها و رستوران‌ها و معابر مملو از جمعیت شد. حالا در این میان تماشاخانه‌ها هم سهمی دارند که نمی‌شود نادیده‌اش گرفت. پیش‌تر هم در گفت و گویی اشاره کردم که نمی‌شود دستور قرنطینه صادر نکرد اما از مراکز فرهنگی توقع داشت که کارشان را متوقف کنند؛ آن‌ هم بی‌هیچ حمایت مالی از سوی مراکز دولتی.

او همچنین افزود: دقیق‌تر اگر به پرسش شما برگردم باید بگویم که فضای باز هم به لحاظ روانی و هم به لحاظ عملی در این روزها فضای مناسب‌تری‌ست. با این همه خیال نمی‌کنم بشود بیش از یک ماه دیگر در این قِسم فضاها به کار ادامه داد. پاییز از راه می‌رسد و گروه من هم ناچار خواهد شد دیر یا زود پی سقفی بگردد برای ادامه‌ فعالیت‌اش. امیدوارم شرایط حاضر، سبب شود مدیران فرهنگی کشور به فکر ساخت فضاهای مناسب بیافتند. به سادگی می‌شود فضاهای نیمه بسته تدارک دید. به کافه‌ها نگاه کنید: در فصل سرد فضاهای بازشان را تعطیل نمی‌کنند. سقفی کاذب می‌زنند و وسایل گرمایشی اضافه می‌کنند و به مشتریان‌شان اجازه می‌دهند که از فضای باز لذت ببرند. می‌شود برای نمایش هم چنین تدابیری اندیشید. این پیشنهاد را به مثابه واکنش در نظر نگیرید؛ حرف من این است که اگر شیوع کووید هم پیش نمی‌آمد خوب می‌شد که چنین فضاهای جایگزینی در اختیار داشتیم. فضای تازه ذهنیت تازه می‌آفریند و ذهنیت تازه‌ هنرمند، روح "صحنه‌ هنری" کشورمان را هم تازه خواهد کرد.

علی اتحاد در ادامه صحبت‌هایش اظهار کرد: به نظرم کار "صحنه‌ای" و کار در فضای باز دو قِسم متفاوت نمایشی‌اند. خیال می‌کنم نباید این دو را جایگزین هم کرد. همانطور که وقتی کارگردانی روی صحنه‌ تالار وحدت کار می‌کند تقریبا محال است که دل‌اش نخواهد از امکانات فنی صحنه‌ "وحدت" استفاده کند؛ مقصودم امکاناتی چون بالابرهای هیدرولیک و پرده‌های عرضی و کف متحرک و سامانه صوتی و نوری حرفه‌ای است. فضای باز هم همین‌طور است. حالا که دارم کارم را در باغ فرهنگسرای نیاوران باز اجرا می‌کنم؛ نمی‌شود که معماری بنا، درختان کهنسال‌اش، صدای خش خش برگ‌ها، صدای اتومبیل‌هایی که از کمی آن‌سوتر می‌آید، صدای جریان آب در جوی‌ها و حوض‌های باغ، نسیم خنک آخر تابستان، بوی چمن تراشیده و نور مهتاب را نادیده بگیرم و خیال کنم که هنوز دارم کارم را در سالن تاریک نمایش اجرا می‌کنم. این پیش‌فرض اساسا نادرست است.

او افزود: اثر هنری در هر فضایی چه مولف‌اش دوست داشته باشد و چه نداشته باشد رنگ و بوی آن فضا را به خود می‌گیرد. خیال می‌کنم باید این قِسم کار را در ذهن‌مان به کلی از کاری که در صحنه‌ معمول نمایشی اجرا می‌شود تفکیک کنیم و این تفکیک به ما اجازه‌ بازاندیشی می‌دهد و البته که بازاندیشی اغلب سبب پیشرفت می‌شود.

لینک کامل خبر:

http://www.honaronline.ir/بخش-نمایش-3/152787-تئاتر-ایران-پز-تئاتر-محیطی-می-دهد-اما-به-آن-نمی-پردازد-لزوم-توجه-به-تئاتر-محیطی-در-دوران-کرونا-در-گفت-وگو-با-چنگیزیان-کمالی-مقدم-اتحاد