گردش›یک سفر یک کتاب |روستای زان - همراه با امیرحسن چهلتن|

امیر حسن چهلتن از نسل نویسندگانی که زیستن و نوشتن در مناسبات اجتماعی و روشنفکری سال‌های قبل انقلاب را درک کرده است و نخستین اثر داستانی‌اش را در نیمه‌ی دهه‌ی پنجاه با عنوان «صیغه» منتشر کرد. همزمان با انقلاب مجموعه داستان «دخیل بر پنجره فولاد» را منتشر کرد و بیش از  چهل سال از انتشار نخستین آثار  آقای نویسنده می‌گذرد. وی سال ۱۳۳۵ به دنیا آمده است و تا کنون به قلم ایشان آثار متعددی منتشر شده است از آن جمله می‌توان به کتاب‌های «روضه قاسم »، «تالار آیینه»، «مهرگیاه»،«عشق و بانوی ناتمام»، «تهران، شهر بی آسمان»، «سپیده‌دم ایرانی»،«دیگر کسی صدایم نزد»، «چیزی به فردا نمانده‌است»،«ساعت پنج برای مردن دیر است»، «چند واقعیت باورنکردنی» اشاره کرد. همچنین او از مجموعه‌ی سه‌گانه تهران دو رمان «تهران، خیابان انقلاب»، «آمریکایی‌کشی در تهران»  هم  خلق کرده است که هنوز مجال انتشار پیدا نکرده است. در سفر این هفته کتاب «تهران شهر بی‌آسمان » را خواهیم خواند. 

سیمین بهبهانی بانوی غزل معاصر درباره‌ی این اثر چهلتن گفته است: «امیر حسن چهلتن،‌ ماهرانه و شاعرانه، در دو کلمه تکلیف تهران را روشن کرده است: «شهر بی آسمان»، مثل این که بگوییم: آدم بی سر. نفی آسمان برای فضای زیست یعنی نفی همه چیز. به این ترتیب تهران شهری‌ست که به هیچ شهر دیگر شباهت ندارد و نمی‌توانیم به تهرانی‌ها بگوییم: «به هر کجا که روی آسمان همین رنگ است»

عنوان کتاب،‌ به همین سادگی خواننده را متوجه و منتظر یک اثر انتقادی و یک روایت منفی و بدبینانه می‌کند که در بعضی از بخش ها همین طور هم هست. اما در بسیاری از موارد به واقعیت نزدیک است و همچنان که از آغاز قرن بیستم گاهی داستان ها با شخصیت های واقعی در می آمیختند،‌ در این داستان هم نام واقعی ی بسیاری از شخصیت ها را با روایتی از فعالیت مثبت یا بیشتر منفی‌ی آنان ملاحظه می کنیم. داستان بسیار جذاب است و خواننده را از آغاز تا پایان شیفته و سرگرم نگاه می دارد، هر چند نکاتی هم در آن مشاهده می کند که شاید همدلی‌ی کامل او را نتواند جلب کند.

شخصیت اول داستان،‌ کرامت، موجودی ست که اوضاع زمان و مکان و شرایط محیط پرورشی،‌ او را به صورت هیولایی در آورده که آنچه می کند و می گوید، ناچار همان است که به او تحمیل شده و اقتضای رابطه‌ی طبیعت او با زیستگاه و پرورشگاه اوست: خشن،‌ بی رحم، سودجو،‌ متجاوز به حقوق دیگران،‌ بی هدف، آسان پذیر و مثل همه‌ی افرادی از این دست مجذوب و مرعوب قدرت ها.

چهل‌تن با من از لومپنیزم و حضور آن در این داستان سخن می گوید. آیا می‌توانیم تعریف کاملا روشنی از لومپن به دست بدهیم؟ معمولا بعضی از واژه ها مصادیق متعدد دارند. یا به عبارت دیگر مفهومشان ابعاد مختلفی دارد. تا کنون لومپن را به معنای انگل جامعه،‌ بی هدف و بی آرمان، اهل حزب باد، هوچی، فرصت طلب، گاهی هم عامی و نخود هر آش، یا معجونی از همه ی این معانی به کار برده اند. غرض این که «آق کرامت» به عقیده ی خود چهل‌تن لومپن است و روند داستان نیز همین حکایت را دارد.​